Nga Federico Rampini, Corriere della Sera
Reagimi i zemëruar i Vladimir Putinit ndaj lëvizjeve të fundit të Gjermanisë – furnizime të reja me armë për Ukrainën, autorizime për t’i përdorur ato thellë brenda territorit rus – zbulon një pikë të dobët të Carit. Ndoshta ai po i hap sytë ndaj pasojave të sjelljes së tij.
Me agresionin kundër Ukrainës, ai tashmë i kishte shtyrë dy vende neutrale si Suedia dhe Finlanda të hidheshin në krahët e NATO-s. Tani, duke refuzuar ndërmjetësimin e Donald Trump (sado të ngathët), Putini po përshpejton riarmatimin e një Gjermanie që për 80 vjet kishte qenë pacifiste dhe në thelb e çarmatosur (ose e paarmatosur). Dhe nëse Gjermania bëhet përsëri serioze në fushën e luftës, do të jetë e dhimbshme. Është vendi që në historinë e shekullit të njëzetë ka përbërë kërcënimin më serioz për sigurinë e Moskës. Zgjimi i saj nga letargjia e saj gjeopolitike nuk ishte një veprim i shkëlqyer. Në planin afatgjatë, kjo mund të provojë të jetë pasoja më shkatërruese për Rusinë e agresionit të saj në Ukrainë. Suedia dhe Finlanda ishin vetëm një shije; tani vjen tronditja më e madhe.
Është e dobishme të kujtojmë përkufizimin më të shkëlqyer që iu dha NATO-s në lindjen e saj. Ishte sekretari i parë i përgjithshëm i Aleancës Atlantike, anglezi Lord Ismay, i cili shpiku këtë frazë të mprehtë për të përshkruar funksionin e Paktit: “Mbajini amerikanët brenda, rusët jashtë dhe gjermanët poshtë”. Ishte viti 1950, Lufta e Dytë Botërore kishte mbaruar vetëm pesë vjet më parë. Ideja që NATO shërbente për të “mbajtur amerikanët brenda (Evropës), rusët jashtë dhe gjermanët poshtë” pasqyronte frymën e kohës.
Kujtimi i Adolf Hitlerit dhe Rajhut të Tretë ishte ende shumë i gjallë; kërcënimi i Stalinit ishte shumë real, pasi pushtimi nga Ushtria e Kuqe i disa kombeve evropiane u transformua në diktatura komuniste. Kjo frazë e Lord Ismay ishte aq brilante saqë u transmetua në dekadat në vijim, në kontekste të ndryshuara, dhe u analizua nga këndvështrime të ndryshme. Çfarë donte të thoshte saktësisht? Ishte e rëndësishme të ankorohej Amerika në Evropë, për ta parandaluar atë të përsëriste gabimin që bëri pas Luftës së Parë Botërore kur ra përsëri në izolacionizëm me pasoja tragjike. Ishte gjithashtu e nevojshme të parandalohej Bashkimi Sovjetik të shtrinte tentakulat e tij drejt Evropës Perëndimore. Por pika e tretë nuk ishte e parëndësishme: NATO, me praninë e trupave amerikane në tokën kontinentale, bëri të mundur bllokimin e një riarmatimi të ri gjerman.
Në fund të fundit, ishte Gjermania ajo që kishte filluar dy luftërat botërore. Republika Federale e Gjermanisë e lindur nga ndarja e pasluftës (e amputuar nga motra e saj lindore, RDGJ e aneksuar në sferën sovjetike), së shpejti do të kishte një mrekulli ekonomike, do të kthehej në një superfuqi industriale dhe teknologjike shumë më të pasur dhe më të përparuar se Rusia. Megjithatë, për sa kohë që amerikanët do ta mbronin atë, ajo mund të mbetej e çarmatosur ose pothuajse…
Një “parazit” i mbrojtjes, po, por me vullnetin e vetë amerikanëve. Në këtë kuptim, NATO ishte gjithashtu qetësuese për Moskën. Në fakt, përtej propagandës, shumë udhëheqës komunistë e kuptuan se kishte njëfarë avantazhi për ta, në “mbajtjen e gjermanëve poshtë”, duke ulur profilin e tyre ushtarak falë pranisë së amerikanëve. Bashkimi Sovjetik nuk kishte luftuar kurrë kundër Shteteve të Bashkuara; ndërsa territori i tij ishte pushtuar dy herë nga Wehrmacht gjerman. Rreziku i vërtetë për Moskën vinte nga kolosi i afërt, jo nga kolosi i largët.
75 vjet pas asaj shakaje nga Lord Ismay, ne shohim efektin e kombinuar të ekspansionizmit agresiv të Putinit dhe pakënaqësisë së Trump me Evropën. Gjermania e Friedrich Merz ka filluar të riarmatoset jo sepse është rikthyer në të qenit një komb imperialist, por sepse ndihet e pasigurt, e frikësuar nga veprimet ushtarake të Putinit, nga bombardimet, masakrat, shkeljet e sovranitetit të tij.
Dyshimet për soliditetin e NATO-s nënkuptojnë se Amerika është më pak “brenda”; Rusia është më pak “jashtë”. Si pasojë, do të ishte shumë e pamatur që Gjermania të vazhdonte të mbante kokën ulur, ndoshta në rërë si një struc. Merz nuk është militarist, por ai duhet të mendojë për të ardhmen e vendit të tij, për një siguri që nuk mund t’ua delegojë më amerikanëve.
Pra, Putini ka zgjuar një gjigant të fjetur dhe vendi i tij do të paguajë pasojat. Do të duhet kohë, ndoshta shumë kohë, që Berlini të rindërtojë forca të armatosura të besueshme dhe një industri lufte që aktualisht është e vogël në madhësi. Por burimet që mund t’i kushtojë kësaj ndërmarrjeje riarmatimi janë të konsiderueshme, ato janë shumëfish i atyre të Rusisë. Rusia është një xhuxh ekonomik krahasuar me Gjermaninë. Një ditë Putini mund të pendohet që ka refuzuar përparimet e Trump dhe e ka detyruar Merzin të marrë një kthesë të ngjashme.
Një argument i ngjashëm mund të zbatohet në thelb për Lindjen e Largët. Edhe në Pekin ka pasur udhëheqës komunistë në të kaluarën – Deng Xiaoping me siguri, madje edhe vetë Mao Ce Duni – të cilët, përtej propagandës ideologjike antiamerikane, panë avantazhe pas pranisë ushtarake amerikane në Indo-Paqësor. Edhe atje, edhe pse nuk ka ekuivalent të NATO-s, bazat ushtarake amerikane mund të shihen në një mënyrë ambivalente: si një kërcënim për Kinën; ose si një garanci kundër riarmatimit të Japonisë, një fuqi që kishte pushtuar dhe pushtuar vetë Kinën për vite me radhë.
Sot klasa sunduese japoneze është vendosur në një situatë mjaft të ngjashme me atë gjermane. Nëse nuk mund ta marrë si të mirëqenë mbrojtjen e përjetshme të Uashingtonit, duhet të merret me punë. E njëjta gjë mund të thuhet edhe për një fuqi tjetër ekonomike dhe teknologjike që ishte ende e dobët në kohën e Maos dhe Dengut: Koreja e Jugut. Ashtu si Putini, Xi Jinping gjithashtu mund të dëshmohet fajtor për një gabim strategjik, në planin afatgjatë.
Zvogëlimi i ndikimit amerikan në Lindjen e Largët dhe Indo-Paqësorin ngacmon krenarinë nacionaliste kineze. Por çfarë vjen më pas? Kush do ta mbushë boshllëkun e sigurisë? Në disa qarqe në Tokio dhe Seul, tani flitet për pajisjen tonë me arsenale bërthamore autonome. Amerika, me të gjitha gabimet dhe defektet e saj, ka luajtur një rol stabilizues për më shumë se 75 vjet, duke zbutur rivalitetet gjeostrategjike rajonale që në të kaluarën kishin rezultuar në luftëra të tmerrshme. Dy praktikantët e magjistarëve të Moskës dhe Pekinit po luajnë duke nxitur frikë – dhe kundërmasa – për të cilat ata ose pasardhësit e tyre një ditë mund të pendohen.