Nga Henry Ojelu/ Vanguard
Ndërsa kombet në të gjithë Afrikën përballen me ndikimet shkatërruese të ekstremizmit dhe radikalizmit, një zhvillim premtues në Shqipëri ofron një model unik paqeje dhe tolerance.
Propozimi i Shqipërisë për t’i dhënë sovranitet Urdhrit Bektashi, një komunitet i moderuar shiit sufi i njohur për promovimin e harmonisë dhe dialogut ndërfetar, përfaqëson një kundërmasë të re kundër radikalizmit në rritje.
“Shteti Sovran i Rendit Bektashi” i propozuar, i vendosur në Tiranë, e pozicionon veten si një fener global moderimi dhe një mburojë kundër forcave të ekstremizmit – një mision që rezonon thellësisht me nevojën e vetë Afrikës për paqe dhe stabilitet në mes të kërcënimeve të përshkallëzuara nga fraksionet militante.
*Një “Vatikan” i ri mysliman
Shteti sovran i propozuar nga Urdhri Bektashi, i ngjashëm me një “Vatikan” mysliman, është një përpjekje e paprecedentë për të krijuar një qendër shpirtërore autonome që i jep përparësi tolerancës dhe dashurisë.
Për Shenjtërinë e Tij Haxhi Dede Edmond Brahimaj, i njohur për miliona si Baba Mondi, nisma ofron një shans unik për t’i përforcuar këto vlera në shkallë globale.
“Ne jetojmë në kohë kur ekstremizmi dhe përçarja rriten, të ushqyer nga ata që përdorin besimin si armë.
“Urdhri Bektashi qëndron si një zë i unitetit, paqes dhe qëndrueshmërisë – cilësi që edhe Afrika i vlerëson thellësisht në betejat e saj kundër ndarjes”, tha Baba Mondi.
Afrika, vendi e një prej popullsive myslimane me rritje më të shpejtë në botë, po përballet me nivele të paprecedenta të dhunës të lidhura me grupet militante islamike.
Islami, i praktikuar nga 41 për qind e 1.3 miliardë banorëve të kontinentit, është i përqendruar kryesisht në rajone që përballen me kërcënime ekstremiste.
Vdekjet nga dhuna islamike janë rritur me 20 për qind vetëm vitin e kaluar, duke arritur në më shumë se 23,000 në vitin 2023, me Sahelin dhe Somalinë që kanë përjetuar 83 për qind të këtyre viktimave.
Këto shifra befasuese nxjerrin në pah një nevojë urgjente për modele të qeverisjes së moderuar islame, siç është shteti i propozuar bektashi.
Nisma shënon gjithashtu një lëvizje të pazakontë nga një komb evropian për të sponsorizuar pavarësinë e një komuniteti të moderuar mysliman shiit. Sipas Ferdinand Samarxhi, një gazetar që mbulon fetë botërore në Shqipëri, sovraniteti i Urdhrit Bektashi është “një lëvizje e rëndësishme gjeopolitike me pasoja të mundshme në të gjithë komunitetin shiit”.
Ai shpjegon më tej, “Në kontrast me ndikimin e politizuar shiit të Iranit përmes grupeve si Hezbollahu, Urdhri Bektashi përfaqëson një formë thjesht shpirtërore të Islamit Shiit që thekson gjithëpërfshirjen dhe moderimin. Ai jo vetëm që dobëson monopolin e Iranit mbi ndikimin shiit, por gjithashtu ofron një model se si zërat e moderuar shiitë mund të fitojnë autonomi.
*Sfida më e gjerë e ekstremizmit të Sudanit, Iranit dhe Afrikës
Afrika ka dëshmuar drejtpërdrejt shkatërrimin e shkaktuar nga grupet ekstremiste në të gjithë kontinentin, nga Boko Haram në Nigeri te Al-Shabaab në Afrikën Lindore.
Që nga prilli i vitit 2023, lufta civile e Sudanit ka marrë një dimension të ri të rrezikshëm, pasi Forcat e Armatosura Sudaneze (SAF) rreshtohen me fuqitë e jashtme, veçanërisht Iranin dhe Rusinë, për mbështetje dhe furnizime ushtarake.
Partneriteti ka parë që Sudani të ringjallë lidhjet diplomatike me Iranin, duke fuqizuar ekstremistët islamikë të lidhur me ish-autokratin Omar al-Bashir. Me këta të vijës së ashpër që ushtrojnë kontroll mbi figurat kyçe brenda udhëheqjes së SAF, ekziston shqetësimi i shtuar për një rikthim në sundimin e rreptë islamik.
Ky ndryshim rrezikon stabilitetin e Sudanit dhe paraqet rreziqe serioze të sigurisë në Afrikën Lindore, pasi destabilizimi përhapet në rajone si Darfur, duke përkeqësuar konfliktet e dhunshme dhe duke kontribuar në krizën më të madhe të zhvendosjes në botë.
Vëzhguesit vërejnë se qëndrimi i Urdhrit Bektashi mund të shërbejë si një model i ri për trajtimin e ekstremizmit në rajone të tilla.
“Mbështetja e Shqipërisë për një shtet të pavarur bektashi ofron një kundërmodel unik ndaj ekstremizmit”, tha një zyrtar i inteligjencës nigeriane, i cili foli në kushte anonimiteti për shkak të ndjeshmërisë së temës.
Ky zyrtar, i cili ka përvojë të dorës së parë duke dëshmuar mizoritë e kryera nga Boko Haram në veri të vendit, shtoi: “Natyra shpirtërore e Urdhrit Bektashi, i cili fokusohet në moderimin dhe përfshirjen, mund të shërbejë si një alternativë efektive ndaj ndikimit në rritje të grupet radikale. Kjo është veçanërisht e rëndësishme për kombet afrikane, ku fraksionet ekstremiste shfrytëzojnë dobësitë socio-ekonomike për të rekrutuar.”
Për Afrikën, modelet e paqes si sovraniteti i propozuar i Urdhrit Bektashi ofrojnë një alternativë ndaj përshkallëzimit të paqëndrueshmërisë duke promovuar tolerancën ndaj fraksionizmit.
Baba Mondi beson se statusi i ri sovran i Urdhrit Bektashi mund t’i ofrojë Afrikës një model të udhëheqjes shpirtërore që sfidon drejtpërdrejt narrativat ekstremiste.
“Forca e Afrikës qëndron në diversitetin dhe trashëgiminë e saj të bashkëjetesës”, tha Baba Mondi. “Me këtë sovranitet, Urdhri Bektashi është i gatshëm të angazhohet, të ndajë një mesazh paqeje që rezonon thellë me vlerat afrikane të unitetit dhe qëndrueshmërisë.”
Romeo Kara, një avokat dhe komentator politik, thekson përfitimet e mundshme të modelit bektashian për kombet afrikane, veçanërisht ato që luftojnë me radikalizimin. “Në Sahel dhe Afrikën Lindore, rajone të prekura thellësisht nga ekstremizmi, mesazhi i moderimit të Urdhrit Bektashi ofron një alternativë kritike.
“Duke ofruar një rrugë shpirtërore gjithëpërfshirëse brenda Islamit, shteti bektashi mund të ndihmojë liderët afrikanë të kundërshtojnë rekrutimin ekstremist duke adresuar nevojat shpirtërore të popullatave të tyre pa sakrifikuar diversitetin kulturor.”
*Ndikimet strategjike dhe mbështetja perëndimore
Kryeministri i Shqipërisë Edi Rama, i cili është në krye të nismës, e ka konsideruar shtetin sovran si një “strehë për paqen” dhe “një emblemë të qëndrueshmërisë shpirtërore”.
Vizioni i tij për Urdhrin Bektashi është të krijojë një vend të shenjtë që mishëron potencialin e lirisë fetare për të luftuar ekstremizmin, një parim që shumë udhëheqës afrikanë mund ta gjejnë frymëzues ndërsa luftojnë kërcënimet radikale brenda kufijve të tyre.
Për të garantuar sigurinë dhe qëndrueshmërinë e këtij misioni, Robert Ferguson, një ish-agjent i Shërbimit Sekret të SHBA me përvojë të gjerë në mbrojtjen e presidentëve dhe figurave të profilit të lartë të SHBA-së, është emëruar për të udhëhequr kuadrin e sigurisë për shtetin bektashian.
Qasja e Fergusonit, e frymëzuar nga Korpusi i Xhandarmërisë së qytetit të Vatikanit, do të fokusohet jo vetëm në sigurimin e kufijve fizikë, por edhe në krijimin e një mjedisi të sigurt për lulëzimin e misionit të paqes të Urdhrit Bektashi.
Kjo iniciativë sfidon monopolin politik dhe fetar që Irani mban mbi komunitetin global shiit, duke forcuar një alternativë të moderuar shiite, duke e pozicionuar Urdhrin Bektashi si kundërvënie ndaj ndikimit të Iranit, i cili është shtrirë prej kohësh përmes grupeve si Hezbollahu.
“Ideologjitë ekstremiste shpesh lulëzojnë aty ku ka paqëndrueshmëri dhe cënueshmëri, dhe shteti bektashi ofron një model paqësor, gjithëpërfshirës për të kundërshtuar këto ndikime në thelbin e tyre,” tha Ferguson.
Ai theksoi ndikimin strategjik që mund të ketë Urdhri Bektashi, jo vetëm si një zë moderimi brenda Islamit, por si një forcë për bashkim midis kombeve që merren me ndikimin e grupeve radikale.
Ekspertët vërejnë se një model i tillë mund të frymëzojë qasje të ngjashme në rajonet që përballen me ndarje sektare. “Modeli bektashi i një shteti fetar autonom që i jep përparësi paqes dhe mirëqenies së komunitetit është një qasje inovative që mund të marrin në konsideratë shumë kombe afrikane,” shpjegoi i njëjti zyrtar i inteligjencës nigeriane, përvojat e të cilit me ndikimin e Al-Shabaab nënvizojnë nevojën urgjente për paqe të moderuar. – alternativa të fokusuara.
“Duke krijuar një hapësirë ku autonomia shpirtërore nxit përfshirjen dhe jo ndarjen, shteti bektashi mund të frymëzojë korniza të ngjashme në rajonet e ngarkuara nga konflikti sektar.”
“Urdhri Bektashi paraqet një alternativë ndaj ndikimit të politizuar shiit të Iranit, duke promovuar një vizion shpirtëror të lirë nga axhendat gjeopolitike,” vuri në dukje Ferguson, duke vënë në dukje se ndikimi i Iranit ka ardhur shpesh përmes grupeve që mbjellin ndarje. “Duke mbështetur një shtet shiit të përqendruar në gjithëpërfshirjen, Shqipëria dhe aleatët e saj po nxisin një model që forcon lirinë fetare mbi pushtetin politik.”
*Banka bektashiane e dashamirësisë: Linjë shpëtimi për komunitetet afrikane
Në zemër të misionit të Urdhrit Bektashi për të mbështetur paqen, tolerancën, dhe zhvillimin është Banka e propozuar Bektashiane e Mirësisë. Ky institucion financiar humanitar do t’i kushtohet financimit të projekteve në Shqipëri dhe në të gjithë botën në zhvillim, përfshirë Afrikën, me fokus në rajonet e prekura nga varfëria, konflikti dhe paqëndrueshmëria. Si pjesë thelbësore e Shtetit Sovran të Urdhrit Bektashi, kjo bankë parashikohet si një forcë qendrore për ndryshim, duke ofruar burime aty ku nevojiten më shumë.
“Qasja jonë me Bankën Bektashiane i ka rrënjët në qëndrueshmëri,” shpjegoi Nik Grezda, këshilltar financiar i nismës për sovranitetin. “Ne nuk po ofrojmë vetëm fonde; ne po nxisim pavarësinë dhe stabilitetin ekonomik në të gjithë komunitetet. Potenciali i Afrikës është i jashtëzakonshëm dhe duke investuar te njerëzit e saj, ne ndihmojmë në kultivimin e qëndrueshmërisë.”
Në rajonet ku radikalizmi ka zënë rrënjë duke shfrytëzuar varfërinë dhe heqjen e të drejtës, Banka Bektashiane do të fokusohej në fuqizimin e komuniteteve përmes iniciativave që promovojnë arsimin, kujdesin shëndetësor dhe mundësitë ekonomike. Për shembull, Banka Bektashiane planifikon të punojë ngushtë me organizatat në vendet në zhvillim për të adresuar nevojat urgjente në kujdesin shëndetësor, veçanërisht në zonat rurale ku aksesi në objektet mjekësore mbetet një sfidë kritike. Duke financuar klinikat e lëvizshme, fushatat e vaksinimit dhe programet e shëndetit, Banka Bektashiane synon të adresojë pabarazitë shëndetësore që ekstremistët shpesh shfrytëzojnë për të rekrutuar individë.
*Të garantojë sigurinë për misionin e paqes
Kuadri i sigurisë i Fergusonit pritet të ndihmojë Urdhrin Bektashi që të mbrojë paqen dhe bashkëjetesën në mënyrë të sigurtë, në përputhje me vlerat e tij për moderim dhe tolerancë. “Prioriteti ynë nuk është vetëm sigurimi i kufijve fizikë, por sigurimi që misioni shpirtëror i Urdhrit Bektashi të lulëzojë në një mjedis të sigurt dhe të pavarur”, tha Ferguson.
Kjo qasje gjithëpërfshirëse e sigurisë do të ndihmojë në ruajtjen e ndikimit të rendit si një model paqësor i islamit shiit, duke përfituar rajone nga Evropa në Afrikë dhe duke frymëzuar iniciativa të ngjashme me fokus paqen. Me thirrjen e fundit për bashkëpunim, Baba Mondi thekson se misioni i Urdhrit Bektashi është të shërbejë jo vetëm si model paqeje për Shqipërinë, por edhe si frymëzim për kombet afrikane dhe më gjerë. “Historia e Urdhrit është një histori e qëndrueshmërisë dhe bashkëjetesës,” tha ai. “Ne jemi të gatshëm të ndajmë një mesazh paqeje që rezonon thellë me vlerat afrikane të unitetit dhe qëndrueshmërisë dhe ne ftojmë liderët të bashkohen me ne në ndërtimin e një bote më gjithëpërfshirëse dhe paqësore.”