Lideri i rebelëve sirianë, i njohur për dekada si Abu Mohammed al-Jawlani , ka bërë një hap simbolik drejt riformimit të imazhit të tij publik. Duke filluar që nga e enjtje, teksa trupat rebele po i afroheshin Damaskut, ai ka përdorur në deklaratata zyrtare emrin e tij të vërtetë, Ahmed al-Sharaa.
Kjo lëvizje nuk është vetëm një ndryshim emri, por pjesë e një strategjie të kujdesshme për të forcuar legjitimitetin e tij politik dhe për të distancuar grupimi n e tij nga rrënjët e tij të hershme xhihadiste. Dikur i lidhur ngushtë me Al-Kaedën dhe me veshjen tradicionale të luftëtarëve xhihadistë, sot Ahmed al-Sharaa – paraqitet si një komandant ushtarak dhe udhëheqës politik që synon stabilitetin dhe qeverisjen efektive në zonat e kontrolluara nga rebelët.
Nga një luftëtar në Irak te udhëheqësi i Idlibit
I lindur në vitin 1982 në Arabinë Saudite, Ahmed al-Sharaa u kthye në Siri me familjen e tij kur ishte ende fëmijë. Rrugëtimi i tij në botën militante filloi pas pushtimit të Irakut nga SHBA më 2003, kur ai u bashkua me Al-Kaedën dhe më vonë me Shtetin Islamik të Irakut (ISI).
Pas burgosjes në kampin famëkeq të Bucca në Irak, ai u njoh me figura kyçe si Abu Bakr al-Baghdadi. Në vitin 2011, me mbështetjen e Bagdadit, Jawlani u dërgua në Siri për të themeluar Frontin al-Nusra, që shpejt u bë një forcë e rëndësishme në konfliktin sirian.
Megjithatë, lidhjet me Al-Kaedën dhe përplasjet me Shtetin Islamik çuan në ndarje të thella. Jawlani refuzoi brutalitetin ekstrem të IS dhe, më 2016, ndërpreu lidhjet me Al-Kaedën, duke riemërtuar grupin e tij si Hayat Tahrir al-Sham (HTS). Ky ishte një hap i rëndësishëm për të riformuluar identitetin e tij dhe për të fituar mbështetjen e popullsisë vendase, duke shmangur stigmatizimin ndërkombëtar.
Një qeveri civile dhe sundimi në Idlib
Nën udhëheqjen e Jawlani t, HTS është bërë forca dominuese në provincën Idlib, bastioni i fundit i madh i rebelëve në veri-perëndim të Sirisë. Për të qeverisur këtë zonë, në vitin 2017, HTS krijoi një strukturë civile të quajtur Qeveria e Shpëtimit Sirian. Kjo qeveri mbikëqyr sektorë kyç si arsimi, shëndetësia dhe rindërtimi, duke funksionuar praktikisht si një shtet brenda shteti.
Jawlani , i cili dikur paraqitej me veshje tradicionale xhihadiste, sot shihet në uniforma ushtarake dhe kostume të stilit perëndimor. Ai ka vizituar kampe refugjatësh, ka mbikëqyrur projekte ndihmash dhe ka marrë pjesë në ngjarje publike për të krijuar një imazh më të moderuar. “Ne nuk jemi kërcënim për komunitetin ndërkombëtar”, ka thënë ai në deklarata të fundit, duke u përpjekur të fitojë mbështetje më të gjerë politike.
Kritikat dhe sfidat
Pavarësisht përpjekjeve për të riformuar imazhin e HTS, kritikat nuk kanë munguar. Aktivistët sirianë dhe grupe të tjera rebele e akuzojnë HTS për sundim autoritar. Forcat e sigurisë të grupit janë krahasuar shpesh me “Shabbiha”, mbështetësit e regjimit të Assadit. Protesta të vazhdueshme në Idlib kanë kërkuar lirinë e të burgosurve dhe kanë kundërshtuar taktikat e kontrollit të HTS.
Në përpjekje për të eliminuar këto shqetësime, HTS ka nisur disa reforma, përfshirë shpërndarjen e forcave të diskutueshme të sigurisë dhe krijimin e një “Departamenti të Ankesave” për qytetarët. Por kritikët mbeten skeptikë, duke i quajtur këto masa një fasadë për të ruajtur pushtetin.
Një udhëkryq për Sirinë
Me avancimin e fundit të HTS drejt Damaskut, Jawlani ka bërë hapa të mëdhenj për të paraqitur veten si një lider pragmatik, jo vetëm si një komandant ushtarak. Ai ka premtuar siguri për të gjitha komunitetet siriane dhe ka sinjalizuar një gatishmëri për të bashkëpunuar me fuqitë ndërkombëtare. Mesazhet e tij drejtuar Rusisë, ku ai ka garantuar se bazat e tyre ushtarake do të mbeten të paprekura, tregojnë një ndryshim të qartë në strategjinë e tij.
Ky pragmatizëm mund të jetë një shembull i ri për grupet militante islamike në rajon, duke sinjalizuar një epokë të “xhihadizmit të moderuar”. Jawlani duket se po përpiqet të ndërtojë një model qeverisjeje të qëndrueshme në Idlib, duke balancuar identitetin islamist të grupit të tij me nevojat praktike të popullsisë siriane.
Por ndërsa HTS përparon, pyetja mbetet: A është ky ndryshim i Jawlani t një hap drejt stabilitetit dhe paqes, apo thjesht një strategji tjetër për të konsoliduar pushtetin? Përgjigja e kësaj pyetjeje do të formësojë të ardhmen e Sirisë.