Turbulencat e vazhdueshme politike i kanë shtyrë disa analistë të imagjinojnë skenarë katastrofikë për ekonominë franceze
Asnjë ekonomist nuk do t’i mohonte Francës imazhin e një shteti solid, një vendi të pasur, me një ekonomi të fortë, me grupe të mëdha në pozicione drejtuese në botë, një sistem shoqëror të ndërtuar mbi mbrojtje bujare.
Megjithatë me “falimentimin” e politikës – me psikodramën që po përjeton vendi në këto ditë ku ka rënë kryeministri Michel Barnier dhe opozita e bashkuar, nga e djathta në të majtë, po kërkon edhe atë të presidentit Emmanuel Macron – shumë analistë parashikojnë skenarë katastrofikë, “falimentimin” e vendit.
Corriere della Sera ka analizuar situatën e Francës.
Rritja e borxhit publik
Siç vë në dukje ekonomisti Nicolas Baverez në Le Point, “pasi akumuluan dhe shpërdoruan 1 mijë miliardë euro të tjera borxh publik në shtatë vjet, duke e çuar atë në 3 mijë e 300 miliardë euro, e barabartë me 113% të PBB-së, vendi u godit nga një tronditje e dhunshme financiare”.
“Aktiviteti ekonomik është ndalur, falimentimet janë në rritje, papunësia po rritet, investitorët po ikin masivisht dhe mantra tani është ‘gjithçka përveç Francës’”.
Institucionet e Republikës së Pestë, të cilat mendohej se ishin të pathyeshme, janë paralizuar dhe shteti po zhytet në pafuqi, një situatë e paparë që nga revolucioni i majit ‘68.
E diskredituar dhe e margjinalizuar në Evropë, Franca ka pësuar një sërë poshtërimesh, më e fundit prej të cilave ishte prishja e marrëveshjeve të mbrojtjes dhe largimi i ushtarëve nga Senegali dhe Çadi, akti përfundimtar i një daljeje të mëshirshme nga Afrika.
Mallkimi i Lojërave Olimpike
Vitet e fundit, deficiti është rritur në 6.2% të PBB-së në vend të 4.4% të parashikuar.
Shkaku mund t’i atribuohet gjithashtu kostove dhe euforisë së Lojërave Olimpike të vitit të kaluar.
Disa njerëz kujtojnë gjithashtu precedentin dramatik të Lojërave të Athinës, të cilat e çuan Greqinë drejt falimentimit.
Michel Barnier kishte në fakt një mision të pamundur, atë të mbarimit në pak javë, duke ndërtuar kompromise të pranueshme për taksat dhe shkurtimet, duke ofruar disa koncesione me arkat bosh dhe mbi të gjitha duke llogaritur në një rritje të përgjegjësisë nga forcat politike që nuk është parë.
Pjesërisht sepse janë të zemëruar kundër Macron, pjesërisht sepse disa liderë kanë vënë bast mbi krizën për të kultivuar ambiciet e tyre presidenciale.
Ky është veçanërisht rasti për Marine Le Pen , e goditur nga një vendim gjyqësor që do ta dënonte atë me papërshtatshmëri, e cila kështu ka vendosur të bëjë gjithçka, duke llogaritur në dorëheqjen e Macron.
Plani Barnier
Objektivi i vendosur në diskursin e politikës së përgjithshme për uljen e deficitit publik në 5% të PBB-së në 2025 dhe 3% në 2029 u minua në këtë mënyrë në parlament.
Ligji parashikonte gjithashtu një rritje tatimore me 30 miliardë, nga të cilat më shumë se dy të tretat, 22 miliardë, do të përballoheshin nga bizneset.
Gjë që shkaktoi një rënie të aktivitetit, investimeve dhe punësimit duke filluar nga fundi i vitit 2024.
Në përgjithësi, presioni fiskal mbi bizneset dhe familjet e pasura është shtrënguar. Shpenzimet vazhdojnë me ritme të shpejta dhe deficiti për vitin 2025 do të jetë ndërmjet 6% dhe 7% të PBB-së.
Qeveria e re duhet të hartojë një ligj të ri për financat në fillim të vitit 2025.
Megjithatë, delegjitimimi i presidentit, kërkimi i dëshpëruar për një kryeministër të ri, mungesa e shumicës relative dhe pamundësia e shpërbërjes së kësaj Dhome të paqeverisur përpara qershorit 2025 bëjnë që kjo rrugëdalje të jetë shumë e vështirë.
Spekulime financiare
“Franca – pretendon Baverez – rrezikon të gjendet pa qeveri dhe pa buxhet në momentin më të keq. Në një kohë kur ekonomia është ndalur, papunësia po rritet me shumëfishimin e planeve të pushimeve nga puna dhe kapitalin, sipërmarrësit dhe investitorët e huaj po ikin, kriza financiare ka nisur, ku vendi bie në borxhe me ritme më të larta se Spanja, Portugalia dhe Greqia”.
“Disa fonde tashmë kanë filluar të shesin masivisht borxhin francez dhe të spekulojnë për mospagimin e tij. Kjo do të ketë një ndikim të menjëhershëm në barrën e borxhit të Francës, e cila do të kalojë 55 miliardë euro deri në vitin 2025 – ekuivalenti i buxhetit të mbrojtjes”.
“Bankat franceze janë goditur rëndë nga rënia e çmimeve të aksioneve të tyre dhe rritja e kostove të tyre të financimit, ashtu si edhe Cac 40, i cili ka humbur 5.25% që nga fillimi i vitit, ndërsa Dax ka fituar 15% pavarësisht nga shpërthimi i modeli merkantilist gjerman”.
Rreziqet për Evropën
Duke pasur parasysh dimensionin “sistemik” të Francës, ekziston frika se kriza franceze mund të ketë pasoja në Evropë dhe monedhën e përbashkët.
Përveç faktit se humbja e prestigjit ndërlikon veprimet diplomatike në një moment vendimtar të konfliktit në Ukrainë.
“Rënia e Michel Barnier do ta shndërrojë krizën politike në një krizë regjimi. Ndryshe nga Italia, Mbretëria e Bashkuar dhe Gjermania, në Francë aktualisht nuk ka asnjë alternativë të besueshme”.
Në këto orë dramatike, qarkullon me ngulm ideja e një qeverie të besuar te një teknik, por një “Draghi francez” nuk gjendet askund.
Nëse me një nga shpërthimet e tij impulsive, Macron vendosi të jepte dorëheqjen, e ardhmja do të ishte edhe më e pasigurt.
Dhe kriza do të ishte gjithashtu institucionale.
Populizmi
Duke folur për populizmin në rritje, Le Point kujton një analizë të historianit Marc Bloch: “Sistemi ynë i qeverisjes bazohej në pjesëmarrjen e masave. Por çfarë kemi bërë për t’’ siguruar këtyre njerëzve, të cilëve iu besua fati i tyre dhe që nuk ishin, besoj, në vetvete të paaftë për të zgjedhur rrugën e duhur, atë minimum informacioni të qartë dhe të besueshëm, pa të cilin nuk ka sjellje racionale? Në të vërtetë, asgjë”.
“Kjo ka qenë sigurisht dobësia e madhe e sistemit tonë të supozuar demokratik dhe ky ka qenë krimi më i keq i të ashtuquajturve demokratëve tanë”.