Ishte një natë gushti, 51 vjet më parë, kur tanket sovjetike u futën në Çekosllovaki dhe i dhanë fund, asaj që në histori njihet si “Pranvera e Pragës”. Ishte një moment i rëndësishëm për të kuptuar se Bashkimi Sovjetik nuk do të toleronte kundërshtime të tjera 12 vjet pas shtypjes brutale të revolucionit hungarez të vitit 1956. Ishte gjithashtu dëshmi e mëtejshme që Pakti i Varshavës, i nënshkruar në vitin 1955, do të ishte një vegël në dorën e Kryeministrit Sovjetik Leonid Brezhnev. Ky pakt zgjati dhe dy dekada më pas, pavarësisht përçarjeve të vazhdueshme mes vendeve anëtare, pjesë e të cilit ishte dhe Shqipëria e drejtuar nga Enver Hoxha, por që më pas doli nga ky pakt. Ndërhyrja në Pragë në vitin 1968 u kritikua nga Rumania dhe Jugosllavia, të dy nënshkruese të paktit dhe nuk u harrua kurrë në Çekosllovaki. Ashtu si viti 1956 mbetet një simbol i fuqishëm për hungarezët gjashtë dekadave më vonë, ashtu ishte dhe Pranvera e Pragës e vitit 1968, që mbetet një burim krenarie dhe identiteti si në Republikën Çeke ashtu dhe në Sllovaki.
Çfarë ishte pakti i Varshavës?
Ai u krijua për të rivalizuar Organizatën e Traktatit të Atlantikut të Veriut (NATO), e cila u nënshkrua në vitin 1949 nga SHBA, Kanadaja, dhe shtetet e Evropës Perëndimore, përfshirë dhe Gjermaninë Perëndimore. Pakti i Varshavës u nënshkrua në vitin 1955 nga Bashkimi Sovjetik, Shqipëria, Hungaria, Bullgaria, Polonia, Rumania dhe Republika Demokratike Gjermane. Të gjitha shtetet i dhanë premtim njëri-tjetrit se ky pak do të përdorej për të mbrojtur njëri-tjetrin në rast sulmi, ndërsa marrëveshja përfshinte dhe premtimin që këto vende nuk do të ndërhynin në punët e njëri-tjetrit. Por brenda një viti, Bashkimi Sovjetik e prishi marrëveshjen, duke shtypur një kryengritje popullore në Hungari në vitin 1956.
Çfarë ndodhi në vitin 1968?
Që në 5 janar të vitit 1968, kur ai u zgjodh drejtues i Partisë Komuniste në Çekosllovaki, Alexandër Dubcek kishte nxitur reformat demokratike, përfshirë lëvizjet për liberalizim të ekonomisë, lirimin e të burgosurve politikë, përfundimin e kufizimeve të lirisë së fjalës, madje dhe mbajtjen e zgjedhjeve në Çekosllovaki. Dubcek ishte përpjekur të bindte Brezhnevin që reformat nuk do të ishin kërcënim as për Bashkimin Sovjetik, as për Paktin e Varshavës, por Kryeministri Sovjetik nuk u pajtua me këtë. Ai dërgoi 200 mijë ushtarë dhe 2000 tanke, përfshirë dhe 300 mijë trupa në një valë të dytë, për të ndalur Pranverën e Pragës. Studentë dhe protestues çekosllovakë të paarmatosur u përballën me ushtarët dhe tanket sovjetike me lule dhe flamuj, ndërsa fotot e asaj ngjarje u përhapën në të gjithë botën. Dubcek u detyrua të tërhiqet nga ndryshimet e propozuara, por një vit më pas ai u zëvendësua nga Gustav Husak, një aleat e i tij, që pranoi t`i bindej ortodoksisë Sovjetike.
Çfarë ndodhi me Alexander Dubcek?
Pasi u detyrua të tërhiqej nga reformat e tij dhe më pas të zëvendësohej si udhëheqës nga ish aleati i tij, Dubcek kaloi vite të vështira politike. Së pari ai u dërgua ambasador në Turqi, dhe më pas u kthye si zyrtarë i rëndomtë në administratën pyjore. Në vitin 1989, pas rënies së Bashkimit Sovjetik dhe fillimit të ashtuquajturës Revolucioni Velvet në Çekosllovaki, Dubcek u rikthye në jetën politike dhe u zgjodh kryetar i parlamentit federal të Çekosllovakisë. Në vitin 1992, ai u vra në një aksident automobilistik, vetëm një vit para shpërbërjes së Çekosllovakisë. Edhe pse ai e kundërshtoi këtë veprim, ai shihej se do të zgjidhej si presidenti i parë i mundshëm i Sllovakisë.