Kreu i PD-së, Lulzim Basha mblodhi të mërkurën krerët e partive aleate dhe fill pas mbledhjes deklaroi për mediat se opozita ka gati planin që ia ka dorëzuar Ramës dhe përmes të cilit synon që vendi të dalë nga kriza politike. Basha tha në formën e ultimatumit se “Rama të hapë krahun” nëse nuk e pranon planin e PD-së për të dalë nga kriza. Më pas Zyra e shtypit e PD-së shpërndau planin e shkurtuar me 5 pika që Basha ka vënë në tryezën e Ramës dhe që kërkon medoemos zbatimin e tij.
Por një nga pikat kryesore në planin e Bashës është që reforma zgjedhore të realizohet nga një strukturë jashtëparlamentare me përbërjen e përfaqësuesve ndërkombëtarë, dhe pa praninë e opozitës parlamentare. Ky propozim i Bashës i bërë për herë të parë në tryezën e organizuar nga OSBE për reformën zgjedhore, është rrëzuar më herët nga Kryeministri Rama i cili është shprehur qartë se nuk “pranon përkthyes për të folur shqip”. Edhe përfaqësuesit e opozitës parlamentare, (vota e të cilëve është kyçe për miratimin në Kuvend të kësaj reforme), janë shprehur kundër këtij propozimi, duke e cilësuar atë përpjekje për të bërë pazar mes PD dhe PS.
Opozita angazhohet që t’i përgjigjet pozitivisht ftesës së ndërkombëtarëve për realizimin e reformës zgjedhore, dhe propozon që të gjitha diskutimet për reformën zgjedhore të jenë transparente dhe gjithëpërfshirëse. Ndërsa kushti është që “personat që duhet të jenë në burg për krime elektorale nuk duhet të jenë pjesë e asnjë komisioni parlamentar”. Pra propozimi i bërë dhe më herët për largimin e Damian Gjiknurit nga komisioni për reformën parlamentare, pasi emri i tij del në përgjimet e BILD për pazare me votat gjatë zgjedhjeve në Dibër.
Opozita e bashkuar kërkon garanci shtetërore për ndarjen e “shtetit nga partia apo politikës nga krimi”, ndërsa kërkon që qeveria të mos ketë nën kontroll KQZ, policinë, shërbimin informativ, prokurorinë dhe gjykatat.
Një tjetër kërkesë e opozitës është që qeveria të ofrojë garanci për vendimmarrje të drejtëpërdrejtë nga qytetarët, përmes bërjes efektive të Referendumeve.
Plani i opozitës:
1. Opozita e Bashkuar i përgjigjet pozitivisht ftesës së partnerëve ndërkombëtarë për reformimin e kuadrit ligjor për zgjedhjet në Shqipëri.
1.1. Si një nga kushtet për integrimin e Shqipëriaë, Opozita e Bashkuar angazhohet të mbështesë realizimin e reformës zgjedhore.
1.2. Reforma e vërtetë Zgjedhore duhet të realizohet nga institucione apo subjekte zgjedhore që kanë vullnet për të garantuar zgjedhje të lira dhe të ndershme dhe që nuk janë objekt i hetimeve për vjedhjen e zgjedhjeve, si në dosjet nr. 184/2016 apo nr. 339/2017,
1.3. Diskutimet mbi Reformën Zgjedhore duhet të jenë transparente, gjithëpërfshirëse dhe publike, duke përfshirë në hartimin e saj edhe përfaqësues të të gjitha grupeve të interesit dhe shoqërisë civile.
1.4. Asnjë komision parlamentar , I drejtuar nga individë që duhet të ishin në burg për krime elektorale, nuk gëzon legjitimitetin për realizimin e Reformës Zgjedhore. Asnjë Komision që ka në përbërje dhe drejtim individë që nuk përfaqësojnë opozitën, nuk mund të përcaktojë rregullat për pjesëmarrje në zgjedhje të partive politike opozitare.
1.5. Opozita e Bashkuar propozon që procesi të drejtohet nga një strukturë e përbërë nga përfaqësues të organizmave ndërkombëtar (OSBE/ODIHR, BE, SHBA, etj.), një përfaqësues i Parlamentit monopartiak dhe një përfaqësues i Opozitës së Bashkuar. Produkti i dakordësuar nga kjo strukturë, pasi i nënshtrohet konsultimit me publikun, nëpërmjet formave dhe metodave që mundësojnë marrjen e mendimit të qytetarëve, miratohet pa ndryshime.
2. Reforma Zgjedhore është e nevojshme për përmirësimin e aspekteve teknike të organizimit të zgjedhjeve, por e pamjaftueshme për të garantuar zgjedhje të lira dhe të ndershme.
2.1. Ligji elektoral dhe legjislacioni penal që mbron zgjedhjet demokratike më së pari janë të nevojshme të zbatohen. Asnjë Reformë nuk mund të jetë e suksesshme nëse nuk ekziston vullneti politik dhe institucional për të zbatuar ligjet në fuqi.
2.2. Opozita e Bashkuar mbështet qëndrimin e Misionit të OSBE-ODIHR se “Kuadri ligjor aktual mund të ofronte një bazë të shëndoshë për zgjedhje demokratike, nëse do të zbatohej në mënyrë të paanshme dhe me një vullnet të sinqertë politik”. Për pasojë, organet e zbatimit të ligjit duhet të hetojnë në mënyrë të plotë, të menjëhershme dhe transparente çdo akuzë për shkelje zgjedhore:
2.3. Duhet vullnet politik dhe një mekanizëm konkret të zbatueshëm për të realizuar ndarjen e plotë të politikës nga krimi.
2.4. Zbatimi i Rekomandimeve teknike të OSBE-ODIHR kërkon ndërhyrje në legjislacionin në fuqi, duke përfshirë Kodin Zgjedhor, ligjin e administratës publike, ligjin për Policinë e Shtetit, Ligjin për Mediat Audio-Vizive, etj.
3. Diskutimi për Reformën Zgjedhore duhet të kryhen sipas një rendi përparësish, me qëllim zgjidhjen e problematikave që kërkojnë vullnet politik për të garantuar zgjedhjet demokratike dhe qeverisjen përfaqësuese dhe kushtetuese, dhe më pas me zgjidhjen e çështjeve me karakter teknik.
4. Ofrimi i garancive shtetërore për barazi të subjekteve zgjedhore dhe zhvillimin e zgjedhjeve demokratike që garantojnë ushtrimin efektiv të së drejtës kushtetuese për të zgjedhur dhe për t’u zgjedhur. Qeveria aktuale nuk ofron asnjë garanci për ndarjen e shtetit nga partia apo politikës nga krimi, duke patur nën kontroll KQZ, policinë, shërbimin informativ, prokurorinë dhe gjykatat.
5. Ofrimi i garancive për vendimmarrje të drejtëpërdrejtë nga qytetarët, përmes bërjes efektive të Referendumeve.