Nesër Franca mban zgjedhjet, proces i cili vjen pasi presidenti Emmanuel Macron shpërndau Parlamentin pas disfatës në zgjedhjet e BE.
Sky News ka bërë një analizë të atë se çfarë çoi deri në këtë ikë dhe çfarë pritet të ndodhë në politikën franceze nga e hëna.
Në Francë, politika po zhvillohet me një ritëm të egër.
Ky vend i madh, i pasur, me ndikim dhe jetik për stabilitetin e Evropës, po përballet papritur me një moment trazirash.
Ka postera zgjedhor kudo, por ka një fytyrë që duket se duket më shumë se kushdo tjetër – Marine Le Pen .
Ajo ka qenë presidente, ka rindërtuar partinë e saj dhe madje ka rimodeluar bisedën e Francës me të djathtën ekstreme. Por tani, më shumë se kurrë, ajo ulet në prag të pushtetit të vërtetë.
Pas zgjedhjeve të së dielës, sondazhet sugjerojnë se Rassemblement National (RN) e ekstremit të djathtë të saj do të jetë fituesi më i madh.
Një aleancë e krahut të majtë me siguri do të vijë e dyta, ndërsa partia e qendrës së Presidentit Emmanuel Macron pritet të jetë e treta.
Nëse RN do të merrte shumicën e vendeve në Asamblenë Kombëtare, vendi do të transformohej.
Bashkëpunëtori i zonjës Le Pen, 28-vjeçari Jordan Bardella, do të vendosej në mënyrë të pashmangshme si kryeministër.
Bardella do të donte ligje shumë më të ashpra kundër imigracionit dhe kundër mbështetjes së emigrantëve. Ai gjithashtu do të dëshironte të zbusë disa nga reformat ekonomike të Macron dhe është shumë më skeptik në lidhje me integrimin evropian sesa Macron.
Por si mund të bashkëpunojnë dy politikanë që kanë pikpamje kaq të kundërta në një sërë çështjesh?
Kjo do t’i hapte rrugën jostabilitetit.
Dhe kjo do të çonte gjithashtu që zonja Le Pen, edhe një herë, të kandidojë për presidente.
Franca ka një sistem votimi me dy raunde.
Rezultatet nga raundi i parë ndikojnë në mënyrën se si njerëzit sillen në të dytën. Një pjesëmarrje më e lartë mund të ndihmojë RN-në, përveç në qytetet e mëdha, ku ndoshta do të ndihmojë kundërshtarët e tyre. Është një mekanizëm jo shumë i thjeshtë, por që bihet dakord se RN, e udhëhequr nga Le Pen, por e përqendruar gjithashtu te z. Bardella, është e destinuar të fitojë më shumë vende se çdo parti tjetër.
Dhe të mednosh që vetëm një muaj më parë asnjë nga këto nuk mund të parashikohej.
Sigurisht, të gjithë e dinin se partia e Rilindjes e Presidentit Emmanuel Macron kishte gjasa të mos shkëlqente në zgjedhjet e BE.
RN, e fuqizuar nga pakënaqësia me Macron-in dhe retorikën populiste, anti-imigruese, “Franca e para” e zonjës Le Pen dhe të riut Bardella, ishte e sigurt që do të përparonte.
Megjithëse të gjithë prisnin që Macron të m,os ndërmerrte asnjë veprim, e kundërta nodhi.
Vetëm pak pasi u shpallën rezultatet, Macron shpërndau Parlamentin dhe dhe shpalli zgjedhje të reja.
Logjika e tij ishte se kombi – kombi i tij – do të vinte disi në vete dhe do t’i kthente shpinën politikës radikale në përgjithësi, dhe RN-së në veçanti. Dhe dëshmia është se, i ushqyer nga vetëbesimi i tij i veshur me hekur, ai e kishte gabim.
Pra, çfarë po ndodh? Më shumë se çdo gjë, bëhet fjalë për dy valë të mëdha politike që takohen me njëra-tjetrën. E para ka të bëjë me vetë Macron, popullariteti i të cilit thjesht ka rënë. E dyta ka të bëjë me valën e populizmit që po kalon nëpër shumë vende.
Kur Macron u fut në presidencë shtatë vjet më parë, ai u pa nga shumë njerëz si fillimi i ri që i duhej Francës – një i ri dinamik, vetëm 39 vjeç, i cili do të shkundte kombin dhe do të sillte një ndjenjë dinamizmi dhe lavdie.
Në balotazhin kundër zonjës Le Pen, ai e paraqiti veten si politikani i optimizmit dhe ajo si një figurë e urrejtjes. Kjo funksionoi – ai fitoi lehtësisht.
Fitorja e tij pasuese disa vite më parë ishte më pak dërrmuese, por ende e rehatshme. Por më pas ai humbi kontrollin e parlamentit dhe kontrolli i tij u zbeh.
U kthyen ankesat e vjetra, se ai është “presidenti për të pasurit”; se ai nuk i kupton problemet e njerëzve normalë; se interesi i tij është të promovojë veten e tij, jo vendin e tij.
Gjatë trazirave të dhunshme në Nanterre vitin e kaluar, qeveria e Macron dukej e pashpresë, ndërsa përpjekjet e tij për të rritur moshën e pensionit shkaktuan zemërim të gjerë.
Rivalët e tij majtas dhe djathtas janë trimëruar.
Pra, ndërsa zoti Macron është përpjekur të tingëllojë i arsyeshëm dhe zbutës, ai është përballur me retorikë të ashpër dhe të pafalshme nga e majta dhe nga e djathta, e cila ka gjetur një audiencë gjithnjë e më të madhe.
Macron është ende një djalë i ri sipas standardeve të liderëve politikë globalë, por ndoshta kombi i tij tani është i ngopur me të, veçanërisht në një kohë kur kaq shumë hapësirë në arenën politike evropiane po zënë liderët që favorizojnë opinionet e ashpra në vend të nuancave të moderuara.
Në fund të fundit, francezët duhet të shikojnë kufirin e tyre me Italinë, për të parë se si ka përparuar marka e populizmit të djathtë të Giorgia Melonit.
Sky News Data ka analizuar të dhënat e votimit nga e gjithë Franca dhe ka nxjerrë disa lidhje të qarta që ndodhin vazhdimisht.
Në vendet ku papunësia është e lartë, si p.sh. pranë kufirit me Spanjën, ose ku të ardhurat e disponueshme janë të ulëta, si Franca veriperëndimore, RN ka shumë mbështetje.
Vetë zonja Le Pen përfaqëson një nga këto vende në asamble – zonën e 11-të elektorale të Pas-de-Calais.
Udhëheqësit e ekstremit të majtë, si Jean-Luc Melenchon, dënojnë Presidentin se nuk ka bërë mjaftueshëm për të mbrojtur punëtorët dhe për dëmtimin e strukturës së shoqërisë. Kështu bëjnë edhe zonja Le Pen, zoti Bardella dhe e djathta ekstreme.
Zgjidhjet e tyre janë të ndryshme, me retorikën e z. Melenchon që fokusohet në rritjen e taksave për të drejtat e punëtorëve të pasur dhe më të fortë, ndërsa zonja Le Pen flet për emigracionin dhe proteksionizmin, por mbase specifikat nuk kanë rëndësi.
Pyetjet që ngrihen janë:
Mëse RN nuk merr një shumicë absolute, çfarë do të ndodhë nëse Macron reziton në emërimin e Bardellës si kryeministër?
A mundet Macron, një lider aq krenar, të shtyhet ndonjëherë drejt dorëheqjes?