Ku
dëshiron ta çojë BE dhe NATO-n me prishjen e statuskuosë aktuale Presidenti
francez Macron? Veprimet e fundit të tij janë në kontradiktë me qëndrimet e
mëparshme franceze ndaj Evropës, shkruan Auron Dodi.
Gjermania
iu përgjigj këtë javë zyrtarisht pikëpyetjes franceze për të ardhmen e NATO-s.
Ministri i Jashtëm i Gjermanisë, Heiko Maas deklaroi në takimin e ministrave të
Jashtëm të NATO-s se NATO-ja duhet të zhvillohet, në pikëpamje konceptuale dhe
politikisht, me “qeliza politike të gjalla”. Gjermania kërkon që
NATO-ja të mos fiksohet vetëm në politikën e mbrojtjes, por të theksojë
funksionin e saj politik. Për këtë ministri Maas propozoi ngritjen e një
komisioni ekspertësh, të kryesuar nga Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens
Stoltenberg: për të paraqitur propozime si politike, ashtu edhe për çështje
transatlantike.
Ky
propozim gjerman pranon atë që thonë francezët: se ka probleme në bashkëpunimin
brenda NATO-s. Shkasin për kritikën e fundit me “fjalë drastike” ndaj
NATO-s, Presidenti francez Macron e mori nga dy veprime të pakoordinuara me
aleancën të dy anëtarëve të NATO-s: SHBA dhe Turqisë. Presidenti Trump i
tërhoqi trupat nga Siria dhe Presidenti turk Erdogan marshoi në Siri pa u
konsultuar me Aleancën. NATO-ja është e vdekur klinikisht dhe nuk dihet nëse
funksionon klauzola e mbrojtjes reciproke ndaj një shteti anëtar, deklaroi në
këtë kuadër Presidenti Macron në intervistën, tashmë të famshme, me gazetën
britanike “Economist”.
Reformim, por jo
pikëpyetje NATO-s
Funksionin
e prishjes së statuskuosë, apo “disruptiv” siç cilësohet në Evropë
stili i ri i Macronit, intervista me britanikët e arriti. Gjermania përpiqet
tani me propozimin e saj ta fusë debatin në linja konstruktive, në mënyrë që
besimi ndaj NATO-s të mos tronditet në themel. Gjermania kërkon reformim të
NATO-s, nuk pranon ta vërë në diskutim atë. NATO-s si aleancë ushtarake nuk i
vihet pikëpyetje, edhe nëse Macroni ka të drejtë në 95% të atyre që thotë,
deklaroi edhe ministri i Jashtëm i Luksemburgut, Jean Asselborn. Ne shtrojmë
pyetjen a mund të mbështetemi vërtet te një aleate si Franca, që gjithsesi
investon pak për Aleancën, ishte reagimi i zemëruar që erdhi nga Varshava.
Përballë kësaj, sekretarja franceze e shtetit për Evropën, Amélie de Montchalin
argumenton se Macroni i shtroi qëllimisht tani pyetjet e tij: në prag të
kremtimit pas dy javësh të 70 vjetorit të Aleancës dhe para fillimit të punës
së Komisionit të ri Evropian.
Aftësia
e Macronit për t’u vënë gjërave emrin që kanë dhe guximi i tij ka simpatizantë
edhe në Gjermani. Por ajo që çudit me veprimet e Macronit këtë vit është se mjaft
vetëve ai u kujton rolin që luanin në BE deri tani britanikët e parehatshëm:
ata kundërshtonin (shpesh me sukses) përpjekjet për politika të përbashkëta
evropiane, p.sh. në mbrojtje, të cilat do të lejonin thellimin e unifikimit në
BE. Kjo në një kohë kur deklaratat e Macronit janë të kundërta me veprimet e
tij bllokuese këtë vit: ai ka këmbëngulur për thellimin e BE, në mbrojtje, në
fushën e sigurisë dhe me bashkimin bankar.
Veprimet
e Macronit janë kontradiktore. Ai flet për forcimin e BE, por veprimet e tij
dobësojnë pozicionin evropian duke bllokuar hapjen e negociatave me Maqedoninë
e Veriut dhe me Shqipërinë.
Macroni
kërkon një ushtri të fortë evropiane, por ushtarakisht nuk e forcon kontributin
evropian në NATO: Franca nuk pranon p.sh. të drejtojë batalione të përbashkëta
të NATO-s në Estoni. Ai kërkon autonomi ushtarake nga SHBA. Por pa SHBA,
ushtritë e dobësuara evropiane nuk e mbrojnë dot kontinentin. A është Franca në
fakt më e interesuar që të marrë rolin e superfuqisë ushtarake në një Evropë të
dobësuar? A po sheh fuqi të tjera, si p.sh. Rusinë në këtë rol? Cilat janë me
të vërtetë synimet e Macronit?
Kufizimi i fuqisë
politike të Gjermanisë – motiv frymëzues për Macronin?
Te
shumë vëzhgues po forcohet përshtypja se motiv frymëzues për Macronin është
bërë dëshira për të kufizuar fuqinë politike të Gjermanisë në Evropë. Kjo ka
qenë traditë e politikës franceze, veçanërisht deri në ribashkimin e
Gjermanisë. Veprimi i fundit bllokues i Presidentit francez, vetoja për
fillimin e negociatave për anëtarësim të BE me Shqipërinë dhe Maqedoninë e
Veriut shihet si një hap tjetër në këtë drejtim. “Nëqoftëse se Gjermania
do të zgjerojë sferën e saj të influencës, nuk mund ta bëjë këtë falas”, i
tha një politolog francez së përditshmes Le Monde. Ai nuk përmendi përpjekjen e
Francës për të rigjallëruar marrëdhëniet me Serbinë, gjë që u duk në vizitën në
korrik në Beograd të Presidentit Macron. Dhe bllokimin nga Franca të liberalizimit
të vizave të BE me Kosovën. A do t’u kushtohet Franca në të ardhmen kryesisht
lidhjeve të saj tradicionale? Fakt është se Franca nuk sheh përfitim nga
zgjerimi i BE në vendet e Evropës lindore dhe jugore. Ky zgjerim ka theksuar
rolin qendror të Gjermanisë në BE.
Në
shkurt të këtij viti papritur Franca e shpalli veten kundërshtare të tubacionit
të furnizimit me gaz nga Rusia, Nordstream 2. Kundërshtimi i Francës ndaj këtij
tubacioni, me të cilin Gjermania do të furnizohet me gaz rus e forcoi qëndrimin
kritik për këtë projekt të Komisionit Evropian. Kompromisi u arrit me shumë
vështirësi.
Mungesa
e re e vullnetit nga Parisi për t’u koordinuar me Berlinin për Evropën,
shkakton habi në Berlin. Ministri i Jashtëm gjerman, Maas kërkoi në kuadër të
takimit të NATO-s që të dyja vendet të dakordohen “për premisat
strategjike – në mënyrë që të mos shkaktohet dëm” i rëndë. Në kuadër të
takimit të Partisë Popullore Evropiane në Zagreb, kancelarja Merkel tha se BE
do të bisedojë me hollësi me Macronin, edhe për zgjerimin e BE.
Kjo
në një kohë kur revista gjermane “Der Spiegel” shkruan këto ditë se
kur punonjësit e Kancelarisë Federale pyesin në Paris homologët se pse Franca
nuk po i koordinon qëndrimet me Gjermaninë, përgjigjja që vjen nga
bashkëpunëtorët është se ata kanë vetëm ndikim të kufizuar te Presidenti i
tyre. Kjo të kujton marrëdhëniet e Trumpit me bashkëpunëtorët. Prandaj një
analist flet për një lloj “trampizmi intelektual” që vjen për
momentin nga Parisi.
Afrimi francez me
Rusinë dhe rezervat evropiane
Linja
tjetër e re e politikës së jashtme franceze, afrimi me Rusinë, flet për
këmbënguljen franceze për të ndjekur në BE një politikë të jashtme të ndryshme
nga ajo e frymëzuar prej Gjermanisë. Fillimisht me këmbënguljen e Macronit,
Rusia fitoi së fundi të drejtën e votës në Këshillin e Evropës në Strasburg.
Pas kësaj, pa u konsultuar me gjermanët, Macroni dërgoi në Moskë ministrat e
tij të jashtëm dhe atë të mbrojtjes. Synimi i shpallur: për të nisur
bashkëpunim të ri sigurie (të BE!) me Rusinë.
Argumenti
i Macronit është që Rusia ndodhet në Evropë dhe Evropa nuk ka interes ta lërë
Rusinë të thellohet në afrimin e nisur me Kinën. Për këtë, thotë Macroni, duhet
rimenduar me vetëkritikë politika evropiane ndaj Rusisë, nisur nga ngjarjet
rreth Ukrainës.
Parimisht
edhe Gjermania nuk është e mbyllur ndaj gjetjes së rrugëve për shtensionim
marrëdhëniesh me Rusinë. Por këtë e pengon fakti se nuk ka ndryshim në
politikën ruse, sidomos ndaj Ukrainës, pas aneksimit të Krimesë. Kështu që
heqja e sanksioneve të BE ndaj Rusisë për momentin nuk vjen në diskutim. Këtë
hap e kundërshton jo vetëm Gjermania, por në radhë të parë shtetet lindore të
BE. Vlerësimi demonstrativ që Macroni dhe kryeministri hungarez Viktor Orban
(gjithashtu ithtar i afrimit me Rusinë) i bëjnë së fundi njëri-tjetrit, nuk
ndikon aspak për ta afruar Macronin me shtetet e tjera lindore.
Macroni
është i vetmuar, konstatonte javët e fundit një analist i New York Times. Me
padurimin e tij, ai ka lënduar jo vetëm lindorët, por edhe Gjermaninë./DW/