Përfaqësuesi për mediat në OSBE përmes një letre dërguar Ramës i kërkon rishikimin e ligjit të ri për mediat që është pjesë e paketës anti-shpifje. Sipas përfaqësuesit të OSBE, Harlem Desir disa nene të këtij ligji i japin shumë kompetencë AMA në kufizimin e lirisë së medias ndërkohë që gjobat financiare të parashikuara nga qeveria në rast shkeljesh janë tejet të larta. Përfaqësuesi i OSBE gjithashtu sugjeron që me shpifjen të mos merret as AMA dhe as ndonjë organ tjetër administrativ, por kjo të jetë kompetencë e gjykatave.
Në letrën drejtuar Ramës, Desir vlerëson bashkëpunimin me autoritetet qeveritare shqiptare ndërsa thekson që të merren në konsideratë sugjerimet e reja në mënyrë që ligji të jetë në përputhje me standardet ndërkombëtare mbi lirinë e shprehjes dhe lirinë e medias.
“Vërej që ka pasur përmirësime të rëndësishme në krahasim me draftet e përgatitura më herët gjatë vitit. Versioni i fundit i projektligjit për mediat audio vizive përmban dispozita të reja që përcaktojnë më mirë dhe më saktësisht objektin dhe fushëveprimin e ligjit dhe përmend nevojën që AMA të respektojë standardet ndërkombëtare dhe rajonale kur të miratojë vendimet e saj. Është pozitive që dispozitat problematike në lidhje me regjistrimin e emrave të domenit dhe bllokimin e përmbajtjes në internet janë hequr dhe se propozimi përfshin një përshtatje specifike të së drejtës për t’u përgjigjur në mjedisin e ri të botimeve elektronike”, thekson Désir.
Përfaqësuesi shkruan se drafti aktual i jep AMA-s kompetenca të gjëra dhe të pakufizuara në rastet e “shkeljeve të dispozitave të këtij ligji”, i cili do të kufizohen në rastet e veprave penale të fëmijës pornografi, nxitje të akteve terroriste ose shkelje të sigurisë kombëtare.
Në letrën e tij drejtuar Kryeministrit të Shqipërisë, Désir theksoi disa çështje të mbetura që ende duhet të adresohen në të ardhmen.
Kështu ai sugjeron të rishikohet nenin 132/1 që i jep AMA-s kompetencën për të detyruar ofruesit e shërbimeve të botimeve elektronike (mediave online) të publikojnë një kërkesë faljeje, heqjen e përmbajtjes ose futjen e një njoftimi pop-up në rastet e shkeljeve të dispozitave në veçanti në neni i ri 33/1. Ky nen lidhet me respektin e privatësisë dhe referimi ndaj “respektit të privatësisë dhe dinjitetit të qytetarëve”, i jep AMA-së fuqi të madhe që mund të ndikojë në lirinë e shprehjes. Sipas Desir “AMA ose ndonjë organ administrativ apo rregullator nuk duhet të merret me çështjet e shpifjes, të cilat duhet të mbeten nën kompetencat e gjykatave”.
OSBE gjithashtu sugjeron një formulim të ri për nenin 132 që lidhet me rastet e publikimit të materialeve pornografie, apo i materialeve që mund të shihen si inkurajim i akteve terroriste ose shkelje të sigurisë kombëtare, “të bllokojnë qasjen në internet “. Formulimi i propozuar nga OSBE ka për qëllim sqarimin e kompetencave të Autoritetit Kombëtar për Certifikimin Elektronik dhe Sigurinë Kibernetike (NAECES), AMA dhe AKEP-it në këtë fushë.
Pra OSBE ngre shqetësim kompetencat që i janë dhënë AKEP, lidhur me miratimin e masave për të mbrojtur një gamë të gjerë interesash, duke përfshirë interesat e vendit, sigurinë publike, të drejtat themelore dhe çdo dispozitë të përfshirë në sistemin ligjor shqiptar. Këto nocione, sipas OSBE-së janë shumë të definuara dhe mund të jenë në kundërshtim me standardet ndërkombëtare të sigurisë juridike, proporcionalitetit dhe domosdoshmërisë dhe nuk përfshijnë rregulla specifike për mënyrën e sigurimit të mbrojtjes së lirisë së shprehjes.
Për më tepër, OSBE vëren se neni 133 i projektligjit ende i referohet gjobave ekonomike shumë të larta që do të vendosen në rastet e shkeljeve.
“Shpresoj se analiza ligjore, që përfshin një numër rekomandimesh, do të jetë i dobishëm në diskutimet e mëtejshme. Zyra ime do të vazhdojë të jetë e angazhuar ngushtë në këtë proces, i cili duhet të jetë gjithëpërfshirës për të gjithë aktorët relevant deri në përfundimin e saj “, përfundoi Désir letrën dërguar kryeministrit shqiptar.
Analiza ligjore e propozuar nga OSBE është hartuar dhe përgatitur nga Dr. Joan Barata Mir, një eksperte e pavarur për lirinë e mediave dhe është në vijimësi të bashkëpunimit që qeveria ka pasur me OSBE në hartimin e këtij ligji.
Vetëm pak javë më herët, sapo qeveria miratoi “paketën Anti-shpifje” ministrja e Drejtësisë Etilda Gjonaj tha në një deklaratë për shtyp se kjo paketë “në asnjë dispozitë të saj, nuk cenon lirinë e shprehjes dhe pluralizmin e tregut, por synon përcaktimin e disa standardeve etike në mënyrë që të respektohet dinjiteti dhe të drejtat themelore të njeriut”.
“Kjo iniciativë erdhi si pasojë e një fenomeni shqetësues jo vetëm për Shqipërinë por edhe në vende të tjera të Bashkimit Europian, ku media shpesh herë përdoret si instrument duke pasur për referencë jo faktet konkrete por lajmet e rreme. Tashmë dihet se një shqetësim i vërejtur në shoqërinë tonë është përhapja në kohë reale e lajmeve të pavërteta, duke u shndërruar pas çdo dite në një problematikë për pavarësinë e gazetarëve, dinjitetin e qytetarëve dhe jetën familjare”, – nënvizoi Gjonaj.
Çfarë parashikon paketa anti-shpifje e miratuar nga qeveria?
Paketa anti-shpifje e miratuar nga Këshilli i Ministrave më 3 korrik 2019 parashikon masa të ashpra ndaj portaleve në rastet e publikimit të lajmeve “fake”. Ndryshimet në ligj parashikojnë gjoba dhe penalizime të rënda deri në mbylljen e portaleve. Por për të mbërritur deri te masat e ashpra, pra mbylljen e këtyre portaleve, do të duhen disa hapa. Fillimisht projektligji parashikon legalizimin e portaleve, evidentimin e pronësisë, dhe ç’është më e rëndësishmja burimet e financimit.
Do të jetë këshilli i ankesave te AMA ai që do të kujdeset për të shqyrtuar ankesat që bëhen për publikimet “online”. Personat e cënuar, sipas projektligjit të ri, ankohen në Këshillin e Ankesave pranë “AMA-s”. Nëse media “online” nuk bënë sqarimin, atëherë merren masa duke vendosur gjoba që nisin nga 100 mijë deri në një milionë lekë. Gjoba fikse prej 800 mijë lekësh parashikohet kur ankesa e qytetarit nuk merret në konsideratë nga Operatori i Publikimit të Shërbimit Elektronik.
Proejktligji parashikon rastet kur media “online” mbyllet për periudha të ndryshme. Nëse në një vit publikon 3 “fake neës”, bllokohet 24 orë, nëse bënë 4 “fake neës”, bllokohet një javë dhe me 5 “fake neës”, bllokohet për një vit.
Masat që parashikon projektligji anti-shpifje:
-Pezullim/bllokim të aksesit në internet, për një afat 24 orë, nëse brenda një viti kalendarik ka kryer 3 kundërvajtje administrative të parashikuara nga ky ligj.
– Pezullim/bllokim të aksesit në internet për një afat 7 ditor, nëse brenda një viti kalendarik ka kryer jo më pak se katër kundërvajtje administrative.
– Pezullim/bllokim të aksesit në internet për një afat njëvjeçar, nëse brenda një viti kalendarik ka kryer jo më pak se 5 kundërvajtje administrative të parashikuara nga ky ligj.
– Bllokimin përfundimtar/mbylljen e aksesit të shërbimit të publikimit elektronik në territorin e Republikës së Shqipërisë nëse nuk marrin në shqyrtim ankesat e përcjella prej Këshillit të Ankesave, më shumë se katër herë gjatë një viti kalendarik”.
Gjobat:
– Me gjobë nga 100 000 lekë deri në 1,000,000 lekë kur nuk respekton detyrimet e nenit 33/1 të këtij ligji.
– Me gjobë në masën 800, 000 lekë kur nuk respekton vendimin e Këshillit të Ankesave apo të drejtën e përgjigjes, sipas nenit 53/1 të këtij ligji”.
