Një studim i bërë së fundmi në Serbi nxjerr në pah se mediat tradicionale serbe kanë nxitur shumë mosbesim të serbëve tek shqiptarët. “Rreth 83% e qytetarëve të Serbisë nuk do ta pranonin një shqiptar si zyrtar publik të vendit të tyre, ndërsa 82% e tyre nuk do ta pranonin një shqiptar si anëtar të familjes”, tregojnë rezultatet e një studimi të kryer nga Qendra për Dialog Social dhe Iniciativat Regjionale dhe të paraqitura në Forumin e Sigurimit të Beogradit të këtij viti. Mediat tradicionale, miqësore ndaj qeverisë, u zbuluan se ishin një kontribuues i madh i mosbesimit.
“Tre të katërtat e qytetarëve të Serbisë të anketuar gjatë shtatorit 2019 nuk do ta pranonin një shqiptar si mësues për fëmijët e tyre dhe 68% e tyre nuk do të punonin për një shqiptar si eprorin e tyre”, tregon hulumtimi. “Indeksi i distancës etnike midis serbëve dhe shqiptarëve është 0.62, që është një shifër shumë e madhe”, shpjegoi studiuesi Nikola Jović, profesor i asociuar në Fakultetin e Shkencave Politike, i cili prezantoi gjetjet përkrah kolegut të tij Milan Krstić.
Hulumtimi ka zbuluar se të anketuarit që ndjekin median tradicionale tregojnë mosbesim dukshëm më të lartë ndaj shqiptarëve sesa të anketuarit që ndjekin media të reja. Gazeta Tabloid dhe kanalet private televizive në lidhje me qeverinë janë parë shpesh duke promovuar imazhin stereotip të shqiptarëve si armiq të serbëve, kujtojnë studiuesit.
Në përgjithësi, dy të tretat e qytetarëve informohen përmes mediave tradicionale, e cila është vlerësuar e njëanshme ndaj partive në pushtet. Transmetuesi publik RTS dhe stacioni privat Pink, të dy shumë të kritikuar për ndikimin e qeverisë, janë burimi i zakonshëm i informacionit për 70% të qytetarëve që shikojnë televizion. Ndjenjat ndaj shqiptarëve reflektohen edhe nga mendimi që qytetarët kanë për Kosovën dhe procesin e normalizimit.
Kosova vlerësohet ende si “vatër e Serbisë”
Duke u përqendruar në narrativat mbizotëruese përreth Kosovës, hulumtimi ka gjetur se 68,5% e qytetarëve pajtohen me pretendimin se Kosova është “vatër e Serbisë”, një parullë popullore e promovuesve e nacionalizmit serb. Nga ana tjetër, vetëm 18,9% e qytetarëve e konsiderojnë Kosovën si një shtet të pavarur 11 vjet e gjysmë, pasi qeveria në Prishtinë shpalli pavarësinë. Pothuajse 70% nuk pajtohen me këtë pretendim.
Kur pyeten pse Kosova duhet të mbetet pjesë e Serbisë, përgjigjja më e spikatur është se, nëse Serbia heq dorë nga Kosova, shqiptarët do të marrin më shumë territorin e saj jugor. Ky është mendimi i tre të katërtave të qytetarëve. Për më tepër, dy të tretat e tyre nuk duan të heqin dorë nga Kosova sepse vlerësohet si “toka jonë e shenjtë dhe djepi i popullit serb”. Sidoqoftë, duket se një zgjidhje ushtarake ka më pak mbështetje. Vetëm 31% e qytetarëve pajtohen që Kosova duhet të “mbrohet me armë”, ndërsa 48% e kundërshtojnë këtë pretendim. Për më tepër, 60% pajtohen se është më e rëndësishme për të mbrojtur njerëzit sesa tokën. “Kjo mund të shpjegohet nga ndjenja mbizotëruese kur bëhet fjalë për këtë çështje”, shpjegoi Jović gjatë prezantimit. Emocioni mbizotërues që ndiejnë njerëzit kur dëgjojnë fjalën “Kosova” është trishtim (28,7%), i ndjekur nga patriotizmi / krenaria (18,6%). Zemërimi, që sipas Jović është motivuesi kryesor për veprim, është emocioni i ndjerë me vetëm 5,6%.Sidoqoftë, kjo nuk do të thotë se zgjidhja politike e çështjes do të jetë më e lehtë për t’u arritur, tregon studimi.
Shumica, kundër paktit gjithëpërfshirës
Kur pyeten për skenarët e mundshëm për një marrëveshje gjithëpërfshirëse për normalizimin midis Serbisë dhe Kosovës, qytetarët e Serbisë nuk janë të prirë të pranojnë asnjë zgjidhje në një referendum të mundshëm. Dy skenarët e vetëm që kanë më shumë se 30% mbështetje janë ajo në të cilën Serbia zyrtarisht njeh Kosovën në këmbim të komunave me shumicë serbe, si dhe ajo në të cilën Serbia nuk e njeh pavarësinë e Kosovës, por pranon anëtarësimin e saj në Kombet e Bashkuara në këmbim të Asociacionit të Komunave Serbe (32,6%). Megjithatë, të dy zgjidhjet kundërshtohen nga më shumë se 40% e qytetarëve. E gjithë kjo e bën hapësirën manovruese të Presidentit serb Aleksandar Vuçiç gjithnjë e më të ngushtë, veçanërisht duke marrë parasysh faktin se, edhe pse shumica e qytetarëve të Serbisë ende mbështesin anëtarësimin e vendit të tyre në BE, 71% e tyre nuk do të hiqnin dorë nga Kosova në këmbim të anëtarësisë. “Një tipar i rrallë pozitiv i hulumtimit për mbështetësit e procesit të normalizimit është që 55% e qytetarëve mbështesin dialogun Beograd-Prishtinë. Sidoqoftë, politika e Presidentit Vuçiç ndaj Kosovës është e panjohur për 58% të tyre, gjë që pasqyron pozicionimin e tij ndryshues për këtë çështje”, shpjeguan studiuesit.