Shefi i Marrëdhënieve me Publikun në Ambasadën e SHBA në Tiranë, Brian Beckmann ka thënë disa të vërteta për funksionimin e medieve në Shqipëri. Sipas tij, gazetarët duhet të thonë të vërtetën nëse duan vërtetë që qeveria t’i shërbejë qytetarëve. Në një takim me studentët e gazetarisë në universitetin “Beder”, Beckmann tha se shumë media përdoren nga pronarët e tyre për të kërcënuar dhe shantazhuar biznese të ndryshme.
Më tej zyrtari amerikan garanton se SHBA do të
jetë gjithmonë në krah të medieve dhe gazetarëve që shkruajnë të vërtetën .
Nga Brian Beckmann
Mirëdita. Së pari, dëshiroj të shpreh
falenderimet e mia Rektorit Gjana që më ftoi të bisedoj me ju të gjithë sot.
Mesazhim im sot është ky: thoni të vërtetën.
Kur më ftuan sot, më kërkuan që të flisja në
lidhje me lirinë e shtypit, marrëdhënien ndërmjet medias dhe politikës dhe
sfidat me të cilat përballen gazetarët shqiptarë.
Çfarë i bashkon këto tri tema? E vërteta.
Shtetet e Bashkuara të Amerikës e konsiderojnë
shtypin e lirë si një shtyllë e themelore të demokracisë. Ne e vlerësojmë
lirinë e shtypit si një komponent kyç të qeverisjes demokratike. Pse? Sepse ne
besojmë se kur media është e lirë të bëjë detyrën e saj, qytetarët janë më të
informuar, aktivë, dhe të angazhuar në vendimmarrje politike. Është gjithmonë
më mirë të kesh qytetarë të informuar dhe të kufizosh kontrollin e qeverisë mbi
infomracionin në mënyrë që qytetarët të mund t’i japin formë vendimeve të
qeverisë dhe të kontrollojnë fuqinë e politikanëve. Një demokraci duhet
qeverisur nga qytetarët për qytetarët.
Një media e lirë është gjithashtu e mundur të
përmbushë rolin e saj në demokraci, ta bëjë qeverinë përgjegjëse. Media shërben
si një “ëatchdog” për të siguruar që qeveritë po u shërbejnë njerëzve me
ndershmëri, në përputhje me ligjin dhe po i përmbushin detyrat e tyre. Në
Shtetet e Bashkuara, media shpesh konsiderohet si shtylla e katërt e
demokracisë. Edhe pse nuk është zyrtarisht pjesë e sistemit tonë të qeverisjes,
media – së bashku me degët e ekzekutivit, drejtësisë, dhe legjislativit – luan
një rol vital. Për ne ajo është një pjesë e rëndësishme e sistemit tonë të
kontrollit dhe balancës.
Për ta mbajtur qeverinë në kontroll, media
duhet të thotë të vërtetën. Kur del në dritë një shkelje e ligjit, mashtrim apo
korrupsion, është detyrë e medias ta raportojë atë – në mënyrë të paanshme dhe
me saktësi. Është detyrë e medias t’i tregojë të vërtetën qytetarëve në mënyrë
që ata të mund të marrin pjesë në demokraci si qytetarë të mirëinformuar.
Marrëdhënia ndërmjet medias dhe politikës zë
një vend të rëndësishëm në këtë diskutim. Pavarësia është një e drejtë që media
duhet ta gëzojë në një demokraci të shëndetshme. Asnjë qeveri nuk duhet të
ruajë portën, duke vendosur se çfarë informacioni duhet t’u jepet qytetarëve,
çfarë është e drejtë dhe çfarë është e vërtetë.
Në punën time, unë merrem me median çdo ditë.
Shpesh më kanë pyetur, “Si ja bën për t’u marrë me rivalët e tu çdo ditë?”
Përgjigjja ime është gjithnjë e njëjtë: pikënisja e pyetjes është e gabuar. Një
perceptim i zakontë ndër zëdhënësit është se gazetarët janë aty për të të zënë
mat. Realiteti është se, nëse unë po flas me median, edhe gazetari edhe unë
kemi një punë për të bërë. Gazetari duhet të kërkojë të vërtetën. Unë? Unë kam
një histori për të treguar. Unë kam informacionin që dua ta prezantoj si një
profesionistë në fushën e komunikimit. Si zëdhënës i një qeverie, është detyra
ime të jap informacione në emër të popullit amerikan. Në qoftë se unë e bëj
punën time si duhet, edhe gazetari edhe unë do të largohemi duke marrë atë që
duam.
Për fat të keq, ajo që shohim sot në Shqipëri
është një hapësirë mediatike që bëhet gjithnjë e më e njëanshme. Më shumë se
kurrë më parë, pronarët e mediave kanë një ndikim më të fortë në atë çfarë
raportohet dhe se si mbulohet. Shohim aktorë të këqinj, si këta pronarë apo ata
me influencë në këtë vend, të cilët e përdorin median për të kërcënuar me
shantazh bizneset ndërkombëtare me qëllim që të dekurajojnë investimet dhe t’i
hapin rrugën interesave të tyre personale. Shohim histori që janë shkruar, jo
të bazuara në të gjitha faktet e vlefshme, por në të kundërt, me informacion të
pjesshëm, të shtrembëruar që ofrohet për të promovuar interesin e një
industrie, partie, një individi kundrejt një tjetri. Ata përdorin median me
qëllimin e vetëm që të arrijnë atë që duan.
Çdo takim ditor editorial në Shqipëri duhet të
fillojë me pyetjen “Cila është historia qe duhet të tregojmë?” dhe jo “Kujt do
t’i vihemi nga pas sot? Lajmet duhet të përqendrohen tek e vërteta, dhe jo si
mund të përdoret forca e shtypit si një armë kundër një person, biznesi, apo
një partie politike.
Por ka shpresë. Ju të gjithë mund të ndihmoni
për ta ndryshuar këtë. Në qoftë se ju do të përpiqeni të nxirrni në pah të
vërtetën, ju do të ndihmoni jo vetëm për t’i dhënë formë të ardhmes së
Shqipërisë, por edhe të kontribuoni në një shoqëri që funksionon më mirë. Ju
mund të informoni dhe t’i përgatisni fqinjët dhe bashkëqytetarët qytetarët tuaj
duke ju dhënë atyre informacionin e nevojshëm për tu bëre qytetarë më të mirë.
Ne jemi këtu për t’ju ndihmuar.
Ne, Ambasada e ShBA jemi shumë të interesuar
të shohim një media të lirë e të pavarur në Shqipëri, dhe ne mbështesim
interesat tona me premtimet tona. Prej shumë vitesh, ne kemi investuar në të
ardhmen e gazetarisë shqiptare. Çdo vit ne dërgojmë në Shtetet e Bashkuara disa gazetarë shqiptar për t’i njohur ata me
hapësirën mediatike amerikane. Ata mësojnë nga organizatat aktiviste dhe nga
ato që trajnojnë gazetarët amerikanë. Këtë e bëjmë me shpresën që këta
pjesëmarrës do të mësojnë diçka të dobishme nga sistemi amerikan dhe do ta
sjellin atë në Shqipëri. E bëjmë këtë me shpresën që ata të mund të rrisin
standardet editoriale, të ndihmojnë në ngritjen e një etike gazetarie këtu (në
Shqipëri), dhe të përmirësojnë metodat që përdorin gazetarët për të përcaktuar
se cila është e vërteta dhe për ta nxjerr atë në shesh.
Një nga njerëzit tuaj këtu është përfitues i
këtyre programeve. Profesor Erlis Çela, Shefi i Departamentit të Komunikimit
mori pjesë në një nga këto programe vitin e kaluar. Ne sapo kemi marrë lajmin
që tre prej kolegëve tuaj studentë këtu në Universitetin Beder do të marrin
pjesë në një program të kësaj natyre këtë verë. Unë shpresoj që përvoja e tyre
të jetë e frutshme dhe jut ë gjithë të mund të përfitoni prej asaj që ato do të
mësojnë.
Ne po investojmë burime kohore, njerëzore dhe
financiare këtu në Shqipëri për të krijuar akoma më shumë mundësi për ata që
kërkojnë të thonë të vërtetën. Programi ynë Laboratori i Gazetarisë
Investigative është tani në vitin e tij të tretë. Ky është një program një-vjeçar
që ofron përvojë praktike për 10-12 të rinj që aspirojnë të bëhen gazetarë,
duke ju dhënë atyre aftësitë dhe teknikat e nevojshme për të bërë një kërkim më
të mirë dhe për të treguar ngjarje interesante.
Gazetarët investigativ janë përgjegjës për disa
nga ngjarjet më të rëndësishme në gazetari. Ëatergate, raportimi i të drejtave
civile, dhe ekspozimi i çështjes Iran-Contra janë vetëm disa shembuj nga
Shtetet e Bashkuara që dëshmojnë se si gazetaria investigative nxorri në shesh
të vërtetën dhe ndryshoi politikat dhe politikanët tanë. Gazetarët e realizuan
këtë nëpërmjet një kërkimi të plotë dhe një mjeshtrie rrëfyese për të siguruar
që qytetarët amerikanë të mund të
shihnin të vërtetën që gazetarët kishin zbuluar.
Kjo mund të ndodhë edhe në Shqipëri. Ambasada
e Shteteve të Bashkuara, së bashku me Ambasadën Holandeze dhe Zvicerane janë
vendosur në partneritet me Radio Televizionin Shqiptar për të prodhuar
programin televiziv 31 minuta që transmetohet çdo dy javë. Nëse nuk keni patur
mundësi ta shikoni, mund të gjeni link-un e disa prej atyre historive në faqen
tonë të Facebook. Duke ju dhënë pjesëmarrësve në programin tonë të Laboratorit
e Gazetarisë Investigative një platformë për të praktikuar profesionin e tyre,
ne shpresojmë se ata do të rrisin ndjeshmërinë ndaj ngjarjeve interesante dhe
të rëndësishme. Dhe më e rëndësishmja, ne shpresojmë që do të gjejnë dhe do të
transmetojnë të vërtetën.
Për ta përmbyllur, do ta përfundoj si e nisa.
Me një sfidë: dilni në terren, kërkoni të vërtetën dhe tregoni të vërtetën. Ju
keni mundësinë t’i jepni formë të ardhmes së Shqipërisë. Nëse do të zgjidhni të
rrëfeni të vërtetën, ne do të jemi pranë jush për t’ju mbështetur dhe për të
promovuar punën tuaj.
