Nga James Cleverly*
82 vjet më parë, më 12 qershor 1941, përfaqësuesit e 14 qeverive aleate u takuan në Londër – vetëm 2 milje e gjysmë nga ky vend – dhe hodhën hapat e parë historikë drejt krijimit të sistemit të sotëm shumëpalësh (multilateralizmit).
Deklarata e tyre e Pallatit të Shën Xhejmsit e bëri të qartë “se e vetmja bazë e vërtetë për paqen e qëndrueshme është bashkëpunimi i vullnetshëm i popujve të lirë”, në mënyrë që të gjithë të gëzojnë sigurinë ekonomike dhe sociale”.
Katër vjet më vonë – me anë të Moskës, Teheranit, Jaltës, Dumbarton Oaks dhe Bretton Woods – 36 vende të tjera iu bashkuan 14-shes origjinale në nënshkrimin e Kartës së Kombeve të Bashkuara në San Francisko më 26 qershor 1945. Pjesa tjetër, siç thonë ata, është histori.
Por e vërteta mbresëlënëse është se sipas standardeve historike, për më shumë se 8 dekada sistemi shumëpalësh që u krijua nga paraardhësit tanë ka funksionuar me të vërtetë.
Ajo ka rritur me 40-fish tregtinë botërore që nga viti 1950, duke ofruar vaksina globale për sëmundjet infektive dhe më pak vdekje në konflikte të dhunshme sesa gjatë çdo periudhe të krahasueshme.
Institucionet shumëpalëshe farkëtuan konsensusin global që njerëzit kudo kanë të drejtën universale për t’u trajtuar me dinjitet, të liruar nga torturat, të liruar nga skllavëria dhe të liruar nga ndalimi arbitrar.
Marrëveshjet dhe institucionet historike shumëpalëshe si Traktati i Mospërhapjes Bërthamore dhe Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë Atomike kanë reduktuar rrezikun e zhdukjes bërthamore të njerëzimit. Dhe Protokolli i Kyoto-s dhe Marrëveshja e Paris-it po kryejnë arritje të ngjashme për mjedisin natyror duke ngadalësuar ndryshimet klimatike.
Multilateralizmi global sjell peshën e madhe që nevojitet për të trajtuar sfidat më themelore të njerëzimit. Dhe kjo është arsyeja pse Mbretëria e Bashkuar kujdeset thellësisht për multilateralizmin. Ne jemi investuar thellësisht në të. Ne ishim një nga arkitektët e tij. Dhe ne duam që ajo të ketë sukses dhe të lulëzojë.
Është një sistem që ka ndihmuar në arritjen e marrëveshjeve dhe kompromiseve – edhe me ata që kundërshtojmë dhe konkurrojmë. Dhe sigurisht, ky është i gjithë qëllimi i multilateralizmit. Dhe i ka shërbyer mirë botës sonë për 80 vjet.
Por duhet të jemi të sinqertë, kjo nuk do të thotë se është perfekte. As nuk do të thotë se do të mbijetojë automatikisht për 80 vitet e ardhshme. Asgjë nuk është e pashmangshme. Veçanërisht në një epokë të rivalitetit në rritje gjeopolitik dhe gjeo-ekonomik.
Tani – nuk kemi nevojë të rishpikim multilateralizmin. Por në fjalët e Lord Macaulay: “Le të reformojmë që të mund të ruajmë”. Dhe si një konservator, ky është instinkti im natyror. Është një nga arsyet pse i hyra politikës.
Dhe kur e zbatoj këtë parim për çështjet transnacionale, është e qartë se ajo që na nevojitet është një sistem multilateralizmi i reformuar dhe i ringjallur. Duke e bërë atë më gjithëpërfshirëse dhe më të përgjegjshme ndaj sfidave globale si: migrimi, siguria, zhvillimi, borxhi, proteksionizmi, ndryshimet klimatike, pandemitë e ardhshme, konfliktet dhe natyrisht krizat humanitare.
Për ta bërë këtë, ne duhet të mendojmë në mënyrë strategjike. Në një mënyrë që përfshin çdo aspekt të multilateralizmit. Kombet e Bashkuara. NATO. Institucionet financiare ndërkombëtare. Institucionet financiare të klimës. Organizata Botërore e Shëndetësisë. Zhvillimi Ndërkombëtar. Tregtia Ndërkombëtare. Organizatat rajonale.
Dhe ne duam një partneritet midis organizatave shumëpalëshe dhe jo konkurrencë midis këtyre organizatave. Në mënyrë që institucionet shumëpalëshe të mbeten të përshtatshme dhe efektive.
Pushtimi brutal i Ukrainës nga Rusia është një sulm i llogaritur ndaj Kartës së OKB-së – dhe parimeve qendrore të një rendi ndërkombëtar që ishte krijuar, mbi të gjitha, për t’i dhënë fund të gjitha përpjekjeve për pushtim dhe aneksim.
Por sigurisht, lufta nuk është sfida jonë e vetme. Në vitet 2020 – ashtu si në vitet 1940 – ne po jetojmë një pikë kthese në historinë e njerëzimit. Një periudhë ndryshimesh marramendëse dhe të shpejta ekonomike, demografike, teknologjike dhe sociale.
Qendra gravitacionale ekonomike e botës po largohet nga Euro-Atlantiku dhe po shkon drejt Indo-Paqësorit. Pjesa e Afrikës në popullsinë botërore parashikohet të dyfishohet nga 18% në 37% deri në vitin 2100. Ndërsa Evropa tkurret nga 10% në vetëm 5% – duke shtuar presionet tashmë të rëndësishme migratore.
Dhe siç thashë në fjalimin tim në Mansion House në prill, fuqia globale politike dhe ushtarake po ribalancohet gjithashtu me shpejtësi. E gjithë kjo do të thotë se në dekadat e ardhshme, një pjesë gjithnjë e më e madhe e fuqisë botërore do të jetë në duart e vendeve në Azi, Afrikë dhe Amerikën Latine. Së bashku ata do të vendosin nëse rendi ndërkombëtar do të qëndrojë.
Dhe kjo është arsyeja pse unë e kam bërë fokusin tim të veçantë si Sekretar i Jashtëm që të angazhoj një grup shumë më të gjerë vendesh në Commonwealth, në Bashkimin Afrikan, në Amerikën Latine, në ASEAN dhe gjetkë. Dhe unë i kam dëgjuar me vëmendje ato që kanë thënë. Dhe kam mësuar shumë nga bisedat e mia me më shumë se 200 ministra të jashtëm dhe liderë botërorë gjatë 9 muajve të fundit.
Ajo që dëgjova prej tyre ishte se ata e vlerësojnë rendin shumëpalësh. Ai i jep zë çdo vendi në botë. Por ata gjithashtu mendojnë se vendet e pasura po grumbullojnë pushtetin dhe po lënë pas dore përgjegjësitë e tyre. Dhe zëri i të varfërve nuk dëgjohet gjithmonë. Edhe për çështjet që i prekin drejtpërdrejt ata. Kjo është arsyeja pse është kaq e rëndësishme që të vazhdojmë të dëgjojmë.
Qëllimet e OKB-së për Zhvillimin e Qëndrueshëm, fatkeqësisht, ishin tashmë shumë larg rrugës përpara pandemisë COVID dhe pushtimit të Rusisë në Ukrainë. Dhe nëse nuk ndryshojmë kurs, do të humbasim 88% të tyre deri në vitin 2030. Borxhi kërcënon të gjymtojë jo vetëm vendet më të varfra të botës, por edhe një të katërtën e vendeve me të ardhura mesatare.
Dhe ne duhet të negociojmë një marrëveshje globale pandemike përpara se të vijë momenti i pashmangshëm kur kemi nevojë të dëshpëruar për të. Dhe asnjë nga këto gjëra, asnjëra prej tyre, nuk mund të realizohet pa reforma shumëpalëshe. Dhe është një pyetje legjitime të pyesësh se çfarë po bën Mbretëria e Bashkuar për këtë? Shumë, në fakt.
Gjatë dekadës së kaluar, ne kemi siguruar 58 milionë njerëz me energji të pastër. Furnizuam 1.9 miliardë doza të vaksinës COVID të Astra-Zeneca – e para në botë – gjatë pandemisë dhe me çmimin e kostos.
British Investment Partnerships do të mobilizojë 8 miliardë £ në vit në financimin e sektorit të ri privat deri në vitin 2025. Krijimi i vendeve të punës, rritja e produktivitetit dhe rritja e të ardhurave nga taksat në vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme.
Dhe midis 2017 dhe 2021, British International Investment mbështeti biznese që kanë punësuar afro 1 milion njerëz, kanë paguar 10 miliardë paund taksa dhe kanë prodhuar 277 gigavat orë energji elektrike. Këto janë arritje të mëdha. Dhe ne jemi krenarë për ta, dhe me të drejtë krenohemi me ta.
Por kam ndërmend të bëj më shumë. Më shumë. Dhe ne mund ta bëjmë këtë vetëm nëse punojmë në mënyrë shumëpalëshe dhe Mbretëria e Bashkuar është e pozicionuar mirë për ta bërë këtë pasi ne zëmë një vend të privilegjuar në shumë institucione shumëpalëshe.
Dhe kjo na jep jo vetëm një mundësi, por një detyrim, për të përmirësuar efektivitetin e rendit shumëpalësh. Dhe është jashtëzakonisht në interesin tonë kombëtar ta bëjmë këtë. Por unë e pranoj se ne duhet të rivendosim besimin e popullit britanik, besimin e tyre në efektivitetin e sistemit ndërkombëtar.
Dhe efektiviteti zbret në rezultate – dhe ne duhet të shohim si brenda ashtu edhe jashtë vendit. Kjo do të thotë të punojmë përtej kufijve për të siguruar që ne të kemi një kornizë ndërkombëtare që mund të merret në mënyrë efektive me flukset përçarëse të njerëzve.
Do të thotë gjithashtu të punosh në rrjedhën e sipërme. Ndalimi i migracionit të paligjshëm në Mbretërinë e Bashkuar fillon me sigurimin që njerëzit më të varfër në botë të kenë akses në ujë të pastër, kanalizime, kujdes shëndetësor bazë dhe arsim. Parandalimi i konfliktit do të zvogëlojë gjithashtu faktorët shtytës për ata njerëz që kërkojnë të kalojnë kufijtë.
Kjo është një sfidë morale për njerëzimin po aq sa një sfidë politike. Reduktimi i varfërisë, zgjidhja e konflikteve dhe parandalimi janë synimet thelbësore të sistemit shumëpalësh. Dhe Mbretëria e Bashkuar nuk do të gjendet e varfër.
Unë u kam dhënë udhëzime të qarta zyrtarëve të mi se dua të fokusohem në axhendat e fuqive në zhvillim dhe vendeve në zhvillim – dhe jo vetëm në prioritetet tona. Dhe ajo që dëgjoj vazhdimisht – me zë të lartë dhe të qartë – është se reforma shumëpalëshe tani është e vonuar. Kjo është arsyeja pse ne mirëpresim avokimin e Mia Mottley për reformën e financave të zhvillimit.
Dhe jam i kënaqur që Samiti i javës së kaluar mbi një Pakt të Ri Financimi Global në Paris bëri përparim të vërtetë drejt një sistemi më efektiv të institucioneve financiare ndërkombëtare. Unë gjithashtu vlerësoj udhëheqjen e Sekretarit të Përgjithshëm Antonio Guterres dhe udhëheqjen që ai ka treguar në përkrahjen e kësaj axhende dhe reformës më të gjerë të OKB-së.
Më duket e qartë se zëri i vendeve më të varfra dhe më të cenueshme duhet të dëgjohet në zemër të sistemit shumëpalësh. Kjo është arsyeja pse ne mbështesim anëtarësimin e përhershëm në G20 për Bashkimin Afrikan dhe mirëpresim udhëheqjen e Indisë për ta çuar këtë përpara.
Kjo është edhe arsyeja pse Britania e Madhe ka zgjedhur të jetë një partner kryesor në Bankën Afrikane të Zhvillimit, ku vendet afrikane mbajnë 60% të votave. Ne kemi dhënë gjithashtu garanci për të zgjeruar kapacitetin e saj financues me 3 miliardë dollarë. Dhe ne jemi donatori më i madh i fondit të tij për vendet më të varfra.
Asnjë lojtar i vetëm nuk mund të bëjë reforma shumëpalëshe. Kjo do të ishte sigurisht një kontradiktë në terma. Kjo është arsyeja pse ne duam të punojmë me një koalicion sa më të gjerë. Duke punuar përmes mekanizmave ekzistues për të ndërtuar mbi atë që kemi arritur dhe për ta bërë këtë kolektivisht.
Ashtu si në COP26 me Paktin e Klimës në Glasgow. Ose për gratë dhe vajzat. Kjo është arsyeja pse Strategjia jonë Ndërkombëtare për Gratë dhe Vajzat është kaq e rëndësishme. Sepse të gjithë fitojnë kur gratë fuqizohen dhe kur mbrohen të drejtat e shëndetit seksual dhe riprodhues.
Ose vetëm javën e kaluar mbi biodiversitetin detar në Kombet e Bashkuara. Kur 192 vende u bashkuan për të mbrojtur oqeanet e botës. Kjo është padyshim e mirë në rast se jeni një skumbri, një sardele ose një delfin. Është gjithashtu e mirë për mjedisin natyror. Dhe është mirë për njerëzimin. Gjithashtu tregon se çfarë mund të arrijmë kur punojmë së bashku.
Tani jam në pjesën e fjalimit kur ju po pyesni se çfarë saktësisht po propozoj për të reformuar. Unë kam 5 prioritete transnacionale.
Së pari, reforma e Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara. Ne duam të shohim përfaqësimin dhe anëtarësimin e përhershëm afrikan të shtrirë në Indi, Brazil, Gjermani dhe Japoni. E di që kjo është një reformë e guximshme. Por kjo do ta çojë Këshillin e Sigurimit në vitet 2020. Dhe KSB-ja është rritur më parë – edhe pse jo që nga viti 1965.
Prioriteti im i dytë është reforma e institucioneve financiare ndërkombëtare. Kjo ka rëndësi për financimin e klimës dhe sigurisht për uljen e varfërisë – siç ka argumentuar me kaq pasion dhe qartësi Mia Mottley.
Nevojiten më shumë investime. Këtë mund ta gjejmë nga kapitali ekzistues duke zbatuar rekomandimet e rishikimit të pavarur të G20. Ne kemi nevojë për bankat e zhvillimit shumëpalësh për të djersitur më fort asetet e tyre ekzistuese dhe për të rritur sasinë e parave që mund të japin hua.
Por ne gjithashtu duhet t’i bëjmë financat më të lehta dhe më të shpejta për t’u aksesuar. Dhe maksimizoni ndikimin e atij investimi.
Kuptohet, ka zëra që thonë se duhet të shqetësohemi për vlerësimet e kreditit të bankave. Unë e kuptoj se. Por analiza jonë është se ndryshimet modeste të propozuara nga rishikimi i G20-ës do të mbrojnë vlerësimet e kreditit të trefishtë dhe gjithashtu do të çlirojnë qindra miliarda dollarë për investime të reja vetëm gjatë dekadës së ardhshme.
Ministrat nga vendet që kanë nevojë për këto para janë të frustruar. Dhe ata më pyesin nëse jemi më të shqetësuar për mbrojtjen e vlerësimeve të tyre të kreditit sesa për të ndihmuar njerëzit më të varfër në botë. Këto shqetësime dhe kritika nuk do të largohen nëse nuk veprojmë.
Ne gjithashtu duhet të ndihmojmë vendet e varfra dhe të vogla në rrezik nga fatkeqësitë natyrore. Ne nuk mund të ndalojmë tërmetet, nuk mund të ndalojmë thatësirat, nuk mund të ndalojmë përmbytjet. Por ne mund të parandalojmë krizat ekonomike dhe spirale të borxhit që ato shkaktojnë.
UK Export Finance tashmë po bën pikërisht këtë me klauzolat e borxhit elastik ndaj klimës që po integrojnë në kredi me 12 vende partnere në Afrikë dhe Karaibe. Javën e kaluar Shtetet e Bashkuara, Spanja dhe Banka Botërore ranë dakord të ndjekin shembullin tonë dhe të ofrojnë vetë këto klauzola.
Por secila prej këtyre masave do të dështojë nëse nuk përmbushim edhe prioritetin tim të tretë. Dhe kjo po siguron që vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme të kenë financa publike të qëndrueshme. Ne duam që qeveritë të jenë në gjendje të mbledhin taksat që u detyrohen. Në mënyrë që ata të investojnë në zhvillimin e tyre.
Dhe kjo sigurisht që do të krijonte një rreth të virtytshëm. Nëpërmjet zbatimit më të mirë dhe më të shpejtë të rregullave ndërkombëtare të taksave, ne mund të ndalojmë rrjedhjen e të ardhurave nga thesaret kombëtare të vendeve të varfra.
Por vetëm kjo nuk mjafton. Ne gjithashtu duhet të ndihmojmë partnerët tanë të Commonwealth si Gana, Malavi dhe Sri Lanka – si dhe të tjerët që kanë nevojë – ne i kemi ndihmuar ata të ristrukturojnë borxhet e tyre publike.
Dhe duke forcuar kapacitetin e menaxhimit të borxhit, ne mund t’i ndalojmë vendet e varfra që të akumulojnë stoqe të mëdha borxhesh të papagueshme me norma interesi gjymtuese. Që më çon në prioritetin tim të katërt, tregtinë.
Për dekada të tëra, OBT dhe, para kësaj, Marrëveshja e Përgjithshme për Tarifat dhe Tregtinë, stimuluan një rritje të qëndrueshme në tregtinë botërore që nga ana e saj nxiti prosperitetin global.
Por sot, OBT-së i duhen dëshpërimisht rregulla të reja që pasqyrojnë ekonominë e sotme dixhitale dhe jo botën e vitit 1995. Politika tregtare duhet të jetë e lirë, e drejtë, e hapur dhe jo e manipuluar apo e shtrembëruar. Mbretëria e Bashkuar nuk pranon besimin se tregtia ndërkombëtare është një lojë me shumatoren zero.
Përkundrazi, ne besojmë se është e mirë si për vendet e zhvilluara ashtu edhe për vendet në zhvillim. Se kufizimet e eksportit krijojnë pasiguri ushqimore. Dhe ne kemi mësuar nga historia se subvencionet e mëdha industriale përfundimisht dhe në mënyrë të pashmangshme duhet të braktisen. Pse duhet të jetë ndryshe këtë herë?
Ne kemi nevojë për një mekanizëm funksional për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve për të trajtuar këto çështje. Kështu që çdo vend – pavarësisht i madh apo i vogël – mund të ketë besimin se pretendimet e tyre do të dëgjohen dhe gjykohen me drejtësi.
Nëse nuk e bëjmë këtë së shpejti, ekziston një rrezik real që pjesa më e madhe e botës t’u kthejë shpinën rregullave të tregtisë shumëpalëshe. Prandaj e them sërish: le të reformojmë që të ruajmë. Sepse tregtia e lirë dhe investimet më të mëdha janë në interesin e të gjithëve.
Dhe prioriteti im i pestë. Inteligjenca Artificiale dhe Kompjutera Kuantike kanë potencialin për të transformuar aftësitë e njerëzimit për zgjidhjen e problemeve.Ne jemi në zgrip të një hapi gjigant teknologjik përpara në marrëdhëniet midis njeriut dhe makinerisë.
Një që do të përforcojë anët pozitive dhe negative të revolucionit të teknologjisë. Dhe sigurisht ajo që po shohim është se teknologjia nuk është e lidhur me gjeografinë. Nuk njeh kufij kombëtarë.
Kjo është arsyeja pse Britania e Madhe po përkrah një qasje shumëpalëshe për menaxhimin e Inteligjencës Artificiale. Unë do të kryesoj takimin e parë të Këshillit të Sigurimit të OKB-së për këtë çështje, në New York muajin e ardhshëm.
Dhe Kryeministri do të presë një samit të AI këtë vjeshtë. Përpjekjet tona do të plotësojnë ato të Procesit të Hiroshima-s të G7, Bashkimit Ndërkombëtar të Telekomunikacionit, Këshillit të Evropës dhe organizatave të tjera shumëpalëshe.
Por nuk duhet të neglizhojmë 2.7 miliardë njerëz që nuk kanë fare akses në internet. Puna jonë e zhvillimit u jep miliona njerëzve akses në internet. Dhe përfundimi me sukses i një Pakti Dixhital Global të OKB-së do t’i lejojë njerëzimit të bëjë edhe më shumë.
Dhe ne duhet të sigurojmë që vetë institucionet e zhvillimit shumëpalësh të përdorin teknologjinë, të përdorin inteligjencën artificiale për të gjeneruar rezultate edhe më të mira për ata që kanë nevojë.
Mbretëria e Bashkuar është me të drejtë një nga donatorët më të mëdhenj në botë për ndihmën për zhvillim ndërkombëtar, duke dhënë 12.8 miliardë paund vetëm vitin e kaluar.Programet shumëpalëshe përbëjnë një të katërtën e kësaj shume, sepse kjo na ndihmon të maksimizojmë efikasitetin, efektivitetin dhe vlerën për para të ndihmës sonë.
Por ne nuk duhet të shmangemi nga shtrimi i pyetjeve të vështira për t’u siguruar që kjo të mbetet kështu. Dhe ka të bëjë gjithashtu me dëgjimin e asaj që duan të tjerët. Toleranca. Dhe herë pas here, dakordësia për të mos rënë dakord.
Ne duhet të jemi të kujdesshëm se si angazhohemi në institucione shumëpalëshe me vende që kanë qasje të ndryshme sociale, kulturore ose në të vërtetë fetare ndaj çështjeve të ndjeshme morale. Po duke avokuar, por jo duke hektoruar.
Sepse ne kemi detyrim ndaj brezave të ardhshëm të gjejmë fushat ku jemi dakord. Dhe ne do të gjejmë zgjidhje për sfidat globale ose së bashku ose asnjë.Dua të vazhdoj me planet për reforma shumëpalëshe në rritje në 5 prioritetet e mia në këtë frymë.
Ndërkohë që mbrojmë vlerat e Mbretërisë së Bashkuar, qartë dhe pa mëdyshje. Dhe unë e pranoj se reforma shumëpalëshe është jashtëzakonisht e vështirë për t’u realizuar. Por do të sjellë përfitime jashtëzakonisht të rëndësishme për Mbretërinë e Bashkuar dhe botën më gjerë.
Më e rëndësishmja prej të cilave – deri tani – është sigurimi i një rendi ndërkombëtar të qëndrueshëm. Ai që është i përshtatshëm për sfidat e sotme dhe jo për betejat e djeshme. Multilateralizmi nuk është në kundërshtim me sovranitetin kombëtar dhe demokracinë. Qëllimi i tij është t’i mbrojë dhe përforcojë ato.
Kjo është arsyeja pse multilateralizmi filloi me luftë dhe paqe. Parandalimi i konflikteve është po aq i rëndësishëm sa kurrë.Por multilateralizmi ka përparuar në të drejtat e njeriut, shëndetësi, tregti, reagim ndërkombëtar ndaj fatkeqësive, zhvillim, mbrojtje mjedisore, ndryshime klimatike dhe shumë më tepër.
Disa nga këto sfida janë të natyrshme. Të tjerat janë krijuar nga njeriu. Ajo që ata të gjithë ndajnë është natyra e tyre transnacionale.Kufiri i sotëm transnacional është teknologjia dhe inteligjenca artificiale.
Çfarëdo që të vijë pas kësaj do të jetë edhe më pak e lidhur me gjeografinë dhe kufijtë kombëtarë. Duke sjellë një nevojë edhe më të madhe për një sistem shumëpalësh me funksion të lartë dhe institucione shumëpalëshe. Kjo është arsyeja pse ne kemi nevojë për një fokus afatgjatë në reformat në rritje.
Suksesi nuk do të matet me javë apo muaj. Por më shumë në vite dhe dekada. Dhe ne do të vazhdojmë me të. Ne do të ngulmojmë. Dhe, siç bëjmë ne – ashtu si paraardhësit tanë në vitet 1940 dhe 1950 – do të zbulojmë se ajo që dikur dukej e pamundur nuk është më.
Arritja e ndryshimit së bashku me partnerët tanë kërkon një përzierje ambicie, realizmi dhe qëndrueshmërie strategjike. Udhëtimi përpara do të jetë i gjatë. Do të jetë e mundimshme. Por Mbretëria e Bashkuar i detyrohet njerëzimit që të niset në atë rrugë.
Në shoqërinë e sa më shumë shoqëruesve me të njëjtën mendje. Sepse për të gjitha të metat e sistemit shumëpalësh, ne kujdesemi thellësisht për të. Ne kemi nevojë për të gjithnjë e më shumë ndërsa bota jonë po bëhet gjithnjë e më e ndërvarur.
Por nëse ne mund ta bëjmë reformën siç duhet – në 5 prioritetet e mia – çmimi i një bote më të sigurt, më të drejtë, më të shëndetshme dhe më të begatë do të jetë në dorën tonë. Pra, le të reformojmë, që të ruajmë.
*Fjalimi i Sekretarit të Jashtëm në Konferencën e Chatham House në Londër 2023