NGA ANDREW A. MICHTA
Perëndimi duhet të përqendrohet
në këto baza për të arritur objektivin e saj strategjik: parandalimin e
dominimit të Kinës në Euroazi
Për 20 vjet, Shtetet
e Bashkuara duket se janë kapur në një gjendje inercie strategjike, me
ideologjinë e regjencës së globalizimit dhe luftërave të vogla të hapura, duke
patur vetëm aftësinë tonë për të ripërcaktuar prioritetet tona të sigurisë
kombëtare. Është sikur fitimi në Luftën e Ftohtë dhe ndërhyrja e mëvonshme e
ndërkombëtarizmit liberal të zjarrtë të dekadës së parë pas Luftës së Ftohtë me
përpjekjen e justifikueshme të kombit për ndëshkimin pas 9/11, ka penguar
kapacitetin tonë për mendimin strategjik. Për dy dekada tani Shtetet e
Bashkuara kanë humbur fuqinë ushtarake në arenat sekondare, ndërsa Kina dhe
Rusia kanë vazhduar të zhvillojnë dhe zgjerojnë të tyren. Po kështu,
përkushtimi pothuajse dogmatik ndaj ideologjisë së globalizimit dhe
modernizimit të nxitur nga eksporti si një rrugë për të sjellë Kinën dhe Rusinë
në rendin më të madh ndërkombëtar dhe në fund të fundit një lloj “paqeje
kantiane”, i ka hequr të gjitha konsideratat gjeopolitike tradicionale.
Dy vitet e fundit
kanë dëshmuar një ndërgjegjësim në rritje në Perëndim të ndërrimeve tektonike
të afërt në shpërndarjen globale të energjisë. Në Shtetet e Bashkuara,
Strategjia Kombëtare e Sigurisë 2017 dhe Strategjia Kombëtare e Mbrojtjes 2018
kanë qenë hapat e parë themelorë drejt rivendosjes strategjike, duke
përqendruar prioritetet tona nga kundër rebelimit dhe kundër terrorizmi dhe
drejt konkurrimit të madh të fuqisë. Ende nuk jemi në një pikë ku mund të
flasim për një strategji të re gjithëpërfshirëse që po shkon përpara dhe koha
po mbaron për të riorientuar përparësitë thelbësore të sigurisë së Perëndimit.
15 vitet e ardhshme do të përcaktojë nëse Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e saj
mund të zhvillojnë një konsensus më të madh strategjik për të marrë një rrezik
të mjaftueshëm për të siguruar që parandalimi në teatrin Indo-Paqësor dhe në
Europë. Nëse jo, Kina komuniste dhe Rusia autoritare do të vazhdojnë të minojnë
themelet e sistemit ekzistues ndërkombëtar, në procesin e riorganizimit të
shpërndarjes së energjisë midis shteteve detare kundrejt atyre kontinentale, që
gjatë pesë shekujve të kaluar e kanë favorizuar Perëndimin.
Duhet të shqyrtojmë
qartë se cilat pjesë të botës janë kritike për sigurinë e Perëndimit dhe të
rishikojmë se si t’i bëjmë përsëri aleancat. Realiteti gjeopolitik vijues është
ende i vërtetë sot: Shtetet e Bashkuara duhet të sigurojnë që asnjë forcë
armiqësore ndaj interesave të saj nuk mund të mbrojë kontrollin ekskluziv mbi
Euroazinë, duke përfshirë shtyllën evropiane. Sot, parandalimi i dominimit të
Euroazisë nga Kina, duhet të jetë objektivi ynë mbikëqyrës strategjik dhe për
të arritur këtë ne duhet të përqendrohemi në tre themele: 1) Të priorizojmë Euroazinë
dhe të ndalojmë derdhjen e burimeve tona ushtarake në teatro sekondare; 2) të
investojmë në aleatët që shohin interesat e tyre të drejtpërdrejta në të njëjtën
linjë me tonat dhe janë të gatshëm të marrin përsipër rrezikun e shoqëruar; dhe
3) të ndahet strategjia industriale e SHBA-ve nga Kina dhe të ripërcaktohen rregullat
e tregtisë ndërkombëtare për të siguruar konkurrencë të barabartë.
Ekuacioni i fuqisë në
Indo-Paqësor dhe arenës Europiane do të përcaktojë rezultatin e konkurrencës
globale të Amerikës me atë të sapokrijuar mes Kinës dhe Rusis. Në Indo-Paqësor,
aleatët kyçë të cilëve ne mund të presim të kontribuojmë në mënyrë të
përshtatshme për të penguar dhe përmbajtur Kinën, janë Japonia, Australia,
Zelanda e Re dhe, në ekstremizëm, India, meqenëse janë të vendosur për të
parandaluar dominimin e Kinës në rajon dhe rezistojnë shkurtimin e ndihmës së
sovranitetit të tyre. Shtete të tjera në pjesën Azi-Paqësor, si Koreja e Jugut,
Tajvani, dhe ndoshta Vietnami dhe Filipinet, gjithashtu do të mbështesin përpjekjet
e SHBA-së për të forcuar parandalimin e saj në zonë, veçanërisht duke njohur
vendosmërinë e vazhdueshme të Amerikës për të zbatuar parimin e lirisë së lundrimit
dhe sigurisë së rajonit. Shtetet e Bashkuara gjithashtu duhet të jenë në gjendje
të mbështeten në kontributet e aleatëve kryesorë Europian për parandalimin e
dominimit të Kinës në Indo-Paqësor. Në
të vërtetë, Mbretëria e Bashkuar dhe Franca kanë dërguar pasuritë e tyre
detare, edhe pse të kufizuara në numër, për të mbështetur parimin e lirisë së
lundrimit në Detin e Kinës Jugore.
Ruajtja e NATO-s si
një organizatë e mbrojtjes kolektive në Evropë mbetet në interesin kombëtar të
Amerikës dhe ne duhet të vazhdojmë të bëjmë gjithçka të mundur për të forcuar
aleancën. Megjithatë, pesë vjet në transformimin e pabarabartë të aleancës,
dështimi i vazhdueshëm i një numri të aleatëve europianë për të shpenzuar në
fuqinë e vërtetë ushtarake, i ka lënë Shtetet e Bashkuara me pak zgjedhje, por
që të investojnë në marrëdhënie më të thella të sigurisë bilaterale me ato
shtete evropiane që shohin interesat e tyre të sigurisë përafruar direkt me
tonat. Këtu, ndërtimi i një rrjeti të ndërlidhur të marrëdhënieve dypalëshe të
sigurisë midis Shteteve të Baltikut deri në Detin e Zi do të lejonte Shtetet e
Bashkuara të forcojnë parandalimin, zvogëlojnë barrën e mbrojtjes së krahut
lindor dhe në fund të fundit të rrisin pasuritë e vërteta ushtarake të NATO-s.
Marrëdhënia aktuale e thelluar e sigurisë me Poloninë dhe Rumaninë në veçanti
ofron një kornizë të vlefshme për të arritur këtë qëllim, me mbështetjen tonë
për Ukrainën si një aspekt i rëndësishëm i kësaj rivendosje.
Ndërkohë që NATO
mbetet kuadri thelbësor i sigurisë transatlantike, pa një riinvestim të
mirëfilltë evropian në fuqinë e vërtetë ushtarake të përdorshme, aleanca
rrezikon një rritje të rrezikut për t’u zbrazur dhe potencialisht joefektive në
rast të një krize. Kjo është një çështje urgjente për bashkësinë euroatlantike
në tërësi, sidomos me Shtetet e Bashkuara që po tërhiqen më tej në arenën
Indo-Paqësor, sepse nëse duhet ta mbajmë atë në kontinent, aleatët tanë europianë
duhet të riarmatosen. Mbretëria e Bashkuar, pavarësisht nga shtrëngimet e saj
të brendshme politike në prag të Brexit, mbetet e lidhur ngushtë me Shtetet e
Bashkuara, siç bëjnë Norvegjia dhe një numër aleatësh të tjerë të NATO-s dhe
jo-NATO në Skandinavi dhe përgjatë krahut verilindor dhe juglindor të Europës.
Ngjashëm, Franca është e angazhuar të punojë me Shtetet e Bashkuara në nivel
strategjik, megjithëse politika e saj e sigurisë është përcaktuar gjithnjë e më
shumë nga zhvillimet më afër shtëpisë, në Mesdhe dhe Afrikën Veriore.
Megjithatë, ndërsa Parisi përsëri flet për “autonominë europiane” në
mbrojtje, ai e kupton qartë gurin më të madh strategjik, që e bën lidhjen
strategjike të Amerikës me Evropën të domosdoshme për sigurinë e saj.
Marrëdhëniet SHBA-Gjermani, të cilat janë thelbësore për suksesin e vazhdueshëm
të NATO-s, ka të ngjarë të paraqesin një sfidë, sepse Uashingtoni dhe Berlini
deri tani nuk kanë mundur të izolojnë bisedën strategjike gjermano-amerikane
mbi përparësitë e përbashkëta të sigurisë dhe mbrojtjes nga kufizimet e
brendshme politike. Megjithatë, Uashingtoni duhet të vazhdojë të bëjë çdo
përpjekje për të punuar ngushtë me Berlinin; si një anëtar kyç i aleancës së
NATO-s dhe pika kryesore e hyrjes për forcat amerikane në Evropë, Gjermania
mbetet një aleat jetik amerikan.
Së fundi, Shtetet e
Bashkuara duhet të largojnë ideologjinë e globalizmit dhe ndërvarësisë komplekse
si një rrugë për sigurinë. Asnjë vendim tjetër politik nuk ka bërë më shumë dëm
në pozitën relative të pushtetit të Amerikës sesa përkushtimi gati-dogmatik i
elitës sonë për globalizimin, si një mjet për të ndikuar në liberalizimin e
shteteve autoritare dhe duke mbështetur rendin ndërkombëtar liberal. Çështja
nuk është nëse kapitalizmi i tregut dhe tregtia ndërkombëtare janë të mira për
Shtetet e Bashkuara; në të kundërtën, fuqia amerikane prej një shellui është
ndërtuar mbi industrializimin e shpejtë, risinë dhe konkurrencën në treg.
Megjithatë, 30 vitet e fundit kanë dëshmuar ngritjen e bindjes së gabuar se një
“ekonomi e bazuar në shërbim post-industrial” do të mjaftojë për të
siguruar rritjen dhe begatinë e Amerikës. Për ta vënë atë në gjuhën e viteve
1990, “softëare do të zëvendësonte hardëare”. Besimi shpresëdhënës në
tregtinë ndërkombëtare si një ilaç që do të maksimizonte rritjen dhe do të ulte
koston e konsumit të shndërruar gjatë tre dekadave pas Luftës së Ftohtë në
dogmë, si korporata pas korporatash offshore shfuqizoi industritë amerikane, ndërsa
komunitete të tëra në Shtetet e Bashkuara u depërtuan. Pasojat e rënies së
investimeve në kapacitetet prodhuese të SHBA-së dhe rrjedhja e teknologjive kyçe
në Kinë dhe gjetkë nuk ishin të vështira për t’u parashikuar: Për dekada me
radhë Shtetet e Bashkuara kanë drejtuar deficite tregtare, ndërsa ekspertët
hodhën poshtë si të parëndësishme argumentin se llogaria tregtare e vendit
është një masë e vlefshme e suksesit apo e dështimit të politikës së saj
tregtare. Po ashtu, avokatët e “globalizimit” të vazhdueshëm
këmbëngulin edhe sot që deficiti tregtar i SHBA nuk është një problem që kërkon
një zgjidhje. Kjo është e ngjashme me besimin se nuk ka dallim në mes aseteve
dhe detyrimeve.
Në realitet,
globalizimi nuk ka rishkruar rregullat e konkurrencës së fuqishme të fuqisë apo
të sigurisë kombëtare. Fuqia ekonomike sunduese, duke përfshirë një bazë të
gjallë prodhuese, është po aq e rëndësishme për statusin e fuqisë së madhe sot
siç ka qenë me shekuj. Vetëm pyetni banorët e Pekinit, Tokios, Seulit ose
Berlinit. Është gjithashtu parakusht thelbësor i forcës ushtarake. Ne nuk mund
ta kemi të dyja mënyrat, duke pretenduar se deindustrializimi i Shteteve të
Bashkuara nuk ka rëndësi, ndërsa në të njëjtën kohë vërehet me shqetësim në
rritje, rritja e vazhdueshme e Republikës Popullore të Kinës, sot furnizuesi
kryesor i mallrave teknologjike dhe me vlerë të lartë. Lufta po vjen dhe nuk do
të jetë e mjaftueshme për të shkruar softëarer për të drejtuar edhe aplikacionet
më bazike, duhet gjithashtu të jetë në gjendje të instalojnë edhe një çip silikoni.
Në botën e sotme të
tregjeve të mbrojtura, pasuria intelektuale e zhvatur dhe subvencionet e
qeverisë vazhdojnë të argumentojnë se për katër dekadat e fundit kemi qenë të
angazhuar në diçka, që i ngjan idealit të tregtisë së lirë, është të mohojmë
realitetin. Është koha të heqim dorë nga mantrat e globalizmit që një bazë
prodhuese kombëtare nuk ka më rëndësi, ose se guri tradicional i
import-eksportit nuk zbatohet më. Përndryshe, rënia e Amerikës si një fuqi
globale do të vazhdojë me shpejtësi dhe Shtetet e Bashkuara do të rrezikojnë të
mos jenë në gjendje të mbajnë ato elemente të zinxhirit tonë të furnizimit që
janë jetësore për sigurinë kombëtare. Është e domosdoshme që Shtetet e
Bashkuara të mbrojnë segmentet kritike të zinxhirit tonë të furnizimit dhe të
zbatojnë kontrolle të rrepta të eksportit dhe bazat e politikës ekonomike
kombëtare, veçanërisht në fushat që ndikojnë në forcën tonë ushtarake.
Shkurtimisht, përparësia jonë kryesore strategjike duhet të jetë: të ndajmë
ekonominë tonë nga Kina, për të mos edukuar arkitektët e ardhshëm të armëve të
Kinës në shkencat dhe kolegjet tona inxhinierike dhe universitetet tona, dhe
për të rivendosur të paktën një pamje të një loje të barabartë për sa i përket
çështjeve ndërkombëtare tregtare dhe investime.
Epoka e shpallur e
unipolaritetit e ndërtuar rreth Shteteve të Bashkuara kaloi më shpejt se sa
parashikuesit e saj, ndërsa një sistem bipolar me një “balancues” në
mes, një tipar i njohur nga epoka e Luftës së Ftohtë, mbetet një gjë e së
kaluarës. Dekada e ardhshme do të jetë vendimtare për shpërndarjen e energjisë
në të gjithë globin. Amerika ose do të mbetet ekonomia më e fuqishme dhe më
inovative dhe udhëheqësi i demokracive, ose do të humbasë në konkurrencën e
transformimit të sistemit nga Kina dhe, për pasojë edhe Rusia.
Një shtrirje e re e
fuqisë është e gatshme të dalë, një në të cilën ideja e polaritetit tradicional
sistematik do të zëvendësohet me një formë të re të polaritetit të thyer që
rrënjoset në bashkimin e sistemeve paralele ekonomike, gjithnjë e më shumë të
shkëputura në fushat kryesore të teknologjisë dhe zinxhirit të furnizimit – në
fuqi ” dy botëve “, në të cilën Perëndimi i udhëhequr nga SHBA-ja,
nëse vazhdon t’i përmbahet dogmës mbretëruese globale, do të rrezikojë të
mbijetojë dhe të zhvendoset.
Rritja e konkurrencës
tashmë ka ripërcaktuar se si shtetet anembanë globit e shohin përparësitë e
tyre të sigurisë kombëtare duke shkuar përpara dhe gati të arrijnë një rritje
dhe fuqëzim. Ky konkurs është gjeopolitik, gjeo-ekonomik dhe ushtarak në
natyrë, dhe vazhdon të përhapet në fusha të reja, duke përfshirë kibernetikën
dhe hapësirën, duke sjellë në shtëpi realitetin e ftohtë, që një luftë
shtetformuese shtetërore, që duhet të transformohet, duhet të vijë që, do të
testonte gurin e një diferencimi absolut dhe relativ të fuqisë midis Amerikës
dhe aleatëve të saj kundër Kinës dhe Rusisë gjithnjë e më shumë të lidhura.
Vendimet që bëjmë sot, qoftë në politikat ekonomike apo në alokimet e
shpenzimeve të mbrojtjes, do të përcaktojnë opsionet në dispozicion të Shteteve
të Bashkuara në të ardhmen jo shumë të largët, kur raundi aktual i konkurrencës
shtetërore në shtet arrin përfundimin e tij. Ora po kalon. Çdo vit që kalon pa
ndërtimin e Perëndimit një konsensus strategjik gjithëpërfshirës për t’u
përballur me konkurrentët e saj në rritje ndërron shanset kundër nesh.
