Nga Mero Baze
E ashtuquajtura paketa “antishpifje”, e cila po paraqitet në formën e një “tigri” kundër lirisë së medies, në fakt përfundoi si një “mace”. Ndryshimet e bëra dhe pas minutës së fundit, të cilat Taulant Balla vetëm sa i përkthente nga anglishtja, duket se e futën ligjin në një shtrat burokratik, duke asgjësuar çdo përpjekje për t’u keqpërdorur politikisht.
Por dhe nëse ligji do të kishte mbetur “tigër”, siç u paraqit në fillim të tij, ai nuk do të ishte kurrë i tillë në zbatim, dhe në efektin mbi lirinë e shtypit. Liria e shtypit në një vend si i yni, aktualisht ka tre armiq të mëdhenj.
Armiku i parë i madh është burimi financiar i shtypit, i cili vjen nga koorporatat e mëdha që diktojnë jetën ekonomike dhe politike të vendi, ose siç ua kemi ngjitur ne emrin, “oligarkë”. Në Shqipëri je i lirë ta bësh copë Edi Ramën, je i lirë të tallesh me Lulzim Bashën, je i lirë të bësh gallatë me Ilir Metën, por nuk e bën dot me “oligarkët”.
Ajo është një listë e ndaluar “armiqsh” të shtypit shqiptar, dhe njëkohësisht një listë turpi për secilin prej nesh. Nuk ka ligj që na ndalon t’i sulmojmë ata. Nuk ka ligj që na ndalon t’i hetojmë ata. Nuk ka ligj që na ndalon t’i investigojmë ata.
Por të gjithë ndaj tyre sillen si “konstruktivë”, shumë herë më konstruktivë se ndaj qeverisë apo opozitës. Dhe kjo ka të bëjë me pafuqinë e një mekanizmi ekonomik të pavarur për shtypin shqiptar, që bazohet gjithnjë e më shumë tek reklama, pa pasur nevojën e reklamuesve, e gjithnjë e më pak tek shitja e produkteve të tij.
Kur shtypi shqiptar të mbijetojë duke shitur produktin e tij, duhet të llojmë të asim për lirinë e tij. Tani duhet të asim për mbijetesën e tij. 90 për qind e medieve të Tiranës, nuk justikojnë dot pagat e tyre nga burimet publike që deklarojnë.
Portale dhe TV online që punësojnë 100 vetë, pa asnjë reklamë, vetëm në Shqipëri gjen. Dhe ata kanë pas ose botën e krimit, ose korrupsionin. Mos prisni ta luftojnë atë.
Armiku i madh i dytë i lirisë së shtypit, është sponsorizimi politik i tij. Ideja që me shtypin vihet e iket nga pushteti, është ende një ide biznesi në Shqipëri.
Qeveria, por dhe opozita, janë të fiksuara me rëndësinë e shtypit për pushtetin e tyre, dhe ajo që kanë bërë me sukses, është të parcelizojnë shtypin, të kenë pushtetin e tyre mbi gazetarët, dhe t’i përdorin ato për interesa të tyre.
Kjo bën që kurrë gazetarët shqiptarë, të mos jenë të bashkuar në një kauzë. Dhe nuk ke si të jesh, pasi përdorimi politik lë gjurmët e tij. Opozita aktuale ka një histori të ndyrë represioni ndaj shtypit, kur ka qenë në pushtet, kurse qeveria aktuale, një histori mikluese për të qenë komforte me mediat e mëdha.
Evoluimi që kemi nga vitet e pushtetit të Berishës, është se tani ka gazetarë që tenton t’i përdorë opozita, por nuk ka antimitingje ndaj tyre, si në kohë të Berishës, kur Frangaj mobilizonte lista gazetarësh, që dënonin dhunuesit e gazetarëve dhe mbronin dhunuesin, vetëm se dilte në foto me gruan e Berishës. Disa nga këta ishin para Kuvendit duke “luftuar” për liri.
Armiku i tretë i madh i lirisë së shtypit, është autocensura dhe guximi personal për të bërë gazetari. Mediat e mëdha janë sot duarlidhura nga fakti se nuk janë konkurrente, nuk mbijetojnë dot me të ardhurat nga shitja e produktit të tyre, dhe janë në një aleancë mes biznesit dhe politikës.
Mediat e reja të internetit janë më të lira, por jo si gazetari cilësore, por si platforma propagandistike. Nuk ka ligj për mediat në një sistem politik të lire si i yni, që mund të ndalë një gazetar të bëjë historinë e vet. Dhuna ndaj gazetarëve dhe pasojat që ata kanë pasur në vite, kryesisht prej pushteteve të Sali Berishës, nuk kanë ardhur nga ligjet, por nga paligjshmëria dhe abuzimi me pushtetin. Por prapë nuk ja kanë dal dot.
Ndaj sot guximi për të bërë gazetari, është relativizuar nga guximi për të shpikur ngjarje. Gazetaria cilësore është mall i lirë në treg. Ajo as blihet e as shitet, vetëm sponsorizohet, siç janë rastet e financimeve të Ambasadave të atyre që quhen media të OJQ.
Rreziqe të tjera nuk shikoj, përveç kësaj që po ndodh sot, e cila tenton të barazojë guximin për t’i shkuar të vërtetës në palcë, përmes gazetarisë së vërtetë, me guximin për t’i shkuar burimit në palcë përmes gënjeshtrës.
