Ndërsa variante të reja të koronavirusit përhapen me shpejtësi, vendet e mëdha po lëvizin për të rivendosur kontrollet kufitare, një praktikë që është bërë normalja e re e Evropës gjatë pandemisë dhe po shkatërron zonën më të madhe në botë të lëvizjes së lirë.
Nga frika e varianteve të reja shumë ifektuese të identifikuara për herë të parë në Britani dhe Afrikën e Jugut, të dy Gjermania dhe Belgjika futën kufizime të reja kufitare këtë muaj, duke shtuar hapat e ndërmarrë tashmë nga vendet e tjera.
Bashkimi Evropian e sheh lëvizjen e lirë si një shtyllë themelore të thellimit të integrimit të kontinentit, por pas një dekade në të cilën së pari terrorizmi dhe më pas kriza e migracionit testoi atë angazhim, përdorimi i lehtë i vendeve për kontrollet kufitare po e vendos atë nën presion të ri.
Komisioni Evropian, është përpjekur të tërheqë vendet nga kufizimi i lëvizjes së lirë që nga marsi i kaluar, pas kufizimeve më të imponuara në fillimin e krizës. Rezultati ka qenë një copë toke gjithnjë në ndryshim e rregullave kufitare që ka mbjellë kaos, ndërsa jo gjithmonë duke kufizuar përhapjen e virusit.
“Pranverën e kaluar kemi pasur 17 shtete të ndryshme anëtare që kishin futur masa kufitare dhe mësimet që morëm në atë kohë është se ai nuk e ndaloi virusin por prishi jashtëzakonisht tregun e vetëm dhe shkaktoi probleme të mëdha,” tha presidentja e komisionit, Ursula von der Leyen, “Virusi na mësoi se mbyllja e kufijve nuk e ndalon atë.”
Por shumë vende duket se e marrin të parezistueshme marrjen përsëri të kontrollit të kufijve. Vërejtjet e znj. Von der Leyen dhe një sugjerim nga zëdhënësit e komisionit që kufizimet e reja duhet të anulohen, shkaktoi një kthim mbrapa nga Gjermania, e cila bëri jehonë në normalitetin e ri midis Bashkimit Europian vendet në kontekstin e koronavirusit: kufijtë tanë, biznesi ynë.
“Ne po luftojmë mutacionin e ri në kufirin me Republikën Çeke dhe Austrinë,” tha ministri i brendshëm gjerman, Horst Seehofer për gazetën tabloide Bild. Komisioni “duhet të na mbështesë dhe jo të vërë zëdhënës në rrota me këshilla të lira”, vijon ai.
Sistemi i lëvizjes pa kufij të njerëzve dhe mallrave është i njohur në sallën e Evropës si Shengen, për qytetin në Luksemburg ku një traktat që përcakton parimet e tij u nënshkrua në 1985 nga pesë vende në zemër të asaj që tani është Bashkimi Evropian.
Sot zona Shengen përfshin 22 nga 27 E.U. shtetet anëtare si dhe katër fqinjë (Islanda, Lichtenstein, Norvegjia dhe Zvicra), ku udhëtarët në parim kalojnë kufijtë lirshëm pa iu nënshtruar kontrolleve ose kërkesave të tjera.
Anëtarësimi në zonën Shengen është parë si maja e integrimit evropian, së bashku me bashkimin me monedhën e përbashkët të euros dhe një aspiratë për kombet që kalojnë procesin e anëtarësimit në Bashkimin Evropian.
Përmes historisë së tij 35-vjeçare, sistemi Shengen është shndërruar dhe thelluar, por si shumë të tjerë E.U. aspiratat drejt unitetit, ai ka qenë i prekshëm nga pengesat gjatë periudhave të krizës.
“Shqetësimi im më i madh – dhe unë jam marrë me Schengen për shumë vite – është se Shengeni është në rrezik serioz,” tha Tanja Fajon, një anëtare sllovene e Parlamentit Evropian që shërben si shefe e grupit të shqyrtimit të Shengenit të asamblesë.
Gjatë dekadës së kaluar, sulmet terroriste në BE, dhe abuzimi i lirive të paralajmëruara të Shengenit nga militantët që kërcejnë nga vendi në vend, zbuloi se bashkëpunimi për zbatimin e ligjit dhe ndarja e inteligjencës nuk kishin ecur me hapjen e kufijve të vendeve evropiane.
Në 2015-2016, ardhja e më shumë se një milion refugjatëve që ikën nga lufta në Siri i dha Shengenit një goditje edhe më vendimtare. Shumë vende anëtare, duke mos dashur të pranojnë më shumë refugjatë, forcuan kufijtë e tyre, duke izoluar veten e tyre dhe duke përdorur vendet në periferinë e bllokut, të tilla si Greqia dhe Italia.
Ndikimi i krizës së refugjatëve sirianë shënoi një ndryshim tektonik në politikën kufitare evropiane. Pa kufij, dikur një ideal romantik i një Europe të bashkuar, prosperuese dhe të lirë, u kap nga e djathta dhe e djathta ekstreme, dhe u hodh si një kërcënim.
Shpejt edhe politikanët e moderuar filluan t’i shohin kufijtë brenda Evropës si të dëshirueshëm, pas dekadash të tëra për të shkatërruar ato.
Një zyrtar i Biden thotë se Kina duhet të zbulojë më shumë rreth origjinës së koronavirusit dhe se W.H.O. duhet të gërmojë më thellë.
Gjigandi indian i vaksinave që pritet të furnizojë pjesën më të madhe të botës paralajmëron se është drejtuar për të vënë nevojat e vendit të saj përpara eksporteve.
“Liria e lëvizjes është një simbol i integrimit evropian, rezultati më i prekshëm i integrimit, diçka që njerëzit me të vërtetë e ndiejnë”, tha zonja Fajon.
“Tani nuk është vetëm pandemia që e kërcënon atë – ne kemi qenë në një krizë Shengen që nga viti 2015, kur kemi filluar të shohim kontrolle të brendshme të kufirit të përdorura për të mbrojtur interesat e ngushta kombëtare rreth refugjatëve, pa ndonjë përfitim të vërtetë,” shtoi ajo.
Përhapja në dukje e pandalshme e koronavirusit po i jep një goditje të tretë ëndrrës së kufijve të hapur evropianë.
“Shengeni nuk është një sistem shumë i qëndrueshëm ndaj krizave,” tha Marie De Somer, një ekspert në Qendrën e Politikave Evropiane, një institut kërkimesh me bazë në Bruksel. “Funksionon në mot të ndershëm por në momentin kur jemi nën presion ne shohim se ka të meta dhe boshllëqe në mënyrën se si funksionon dhe Covid është një shembull kryesor”.
Vendet që i përkasin Shengenit kanë të drejtën e qartë për të rivendosur kontrollet në kufijtë e tyre, por ata duhet të heqin disa pengesa ligjore për ta bërë këtë, dhe nuk kanë për qëllim t’i mbajnë ato për një kohë të gjatë.
Znj. De Somer tha se fleksibiliteti ishte i ngulitur në Shengen për shkak të asaj se sa të rëndësishëm ishin kufijtë kombëtarë për sovranitetin; është një pjesë e qëllimshme e dizajnit.
“Por rreziku më i madh është që këto masa të vazhdojnë përtej qëllimit origjinal dhe të ketë një erozion të sistemit”, duke e bërë më të vështirë kthimin në gjendjen e mëparshme të kufijve të hapur sapo kriza të tërhiqet, tha ajo.
Vaksinat janë duke u zhvilluar dhe do të arrijnë shumë prej nesh deri në pranverë. Ne u kemi përgjigjur disa pyetjeve të zakonshme në lidhje me vaksinat.
Tani që të gjithë jemi mësuar të jetojmë në një pandemi, ju mund të keni pyetje të reja në lidhje me mënyrën e rregullt të rutinës suaj, si do të ndikohen fëmijët tuaj, si të udhëtojnë dhe më shumë. Po u përgjigjemi edhe atyre pyetjeve.
Deri më tani, shpërthimi i koronavirusit ka prekur më shumë se 106 milion njerëz në të gjithë botën. Më shumë se dy milion njerëz kanë vdekur. Një afat kohor i ngjarjeve që çuan në këto numra mund t’ju ndihmojë të kuptoni se si kemi arritur këtu.
Një faktor që mund të ndihmojë në mbajtjen e kufijve të hapur është ndikimi i gjerë dhe i menjëhershëm ekonomik që ndihet tani edhe nga mbylljet e vogla – një reflektim se si funksionimi i përditshëm i blloqeve është ndërtuar rreth mungesës së kufijve për dekada.
Që nga mesi i shkurtit, të vetmit njerëz që lejohen të hyjnë në Gjermani nga Republika Çeke ose rajoni i Tirolit në Austri, ku po rriten raste të variantit të koronavirusit, me origjinë nga Britania, janë ata që janë gjermanë, që jetojnë në Gjermani, transportojnë mallra ose punojnë në punë thelbësore në Gjermani. Të gjithë duhet të regjistrohen dhe të tregojnë një rezultat negativ të testit të koronavirusit para hyrjes.
Por mijëra njerëz në Austri dhe Republikën Çeke udhëtojnë çdo ditë në punë në Gjermani dhe pasi kontrollet e reja hynë në fuqi, filluan të formoheshin linja të gjata. Deri në fund të javës, grupet e biznesit po shkruanin letra të dëshpëruara duke i kërkuar Gjermanisë të lehtësonte ose të hiqte kufizimet dhe duke paralajmëruar se lëvizja në dukje e kufizuar dhe e shënjestruar kishte bërë tashmë kërdi në zinxhirët e furnizimit.
“Masat kanë implikime mjaft serioze për të gjithë Austrinë dhe prandaj kundërshtojnë qartë‘ mësimet e marra ‘nga pranvera e kaluar, “tha Alexander Schallenberg, ministri i Punëve të Jashtme të Austrisë.
Megjithatë, edhe në një të ardhme imagjinare të afërt kur shumica e evropianëve janë vaksinuar dhe koronavirusi më në fund është vënë nën kontroll, e ardhmja e Shengenit ka të ngjarë të kontestohet.
Komisioni Evropian ka sugjeruar ndryshime që në thelb do ta bëjnë më të vështirë për anëtarët individualë të futin pengesa. Por disa vende të udhëhequra nga Franca kanë mbështetur që kufijtë e jashtëm të bllokut duhet të bëhen të padepërtueshëm nëse liria e brendshme e lëvizjes do të mbijetojë – një ide e referuar shpesh si “Fortress Europe” dhe e përforcuar duke rritur buxhetin e Frontex, E.U. agjenci kufitare.
Këto ide vijnë krah për krah me propozimet për një shkallëzim të mbikëqyrjes në kufijtë e brendshëm për të zëvendësuar pengesat dhe kontrollet e dukshme fizike.
Lufta për të ardhmen e Shengenit është në vazhdim, tha Znj. Fajon, ligjvënësi Evropian, ndërsa Komisioni Evropian përgatitet të paraqesë një dokument strategjik mbi këtë temë më vonë këtë vit.
“Pyetja është, çfarë lloj Shengeni do të jetë ai?” Tha zonja Fajon. “Kamerat e fshehura në kufij dhe të shtënat në targa, apo mjete të tjera teknologjike që janë të diskutueshme?”
Akoma, zonja De Somer mendon se sistemi i lëvizjes së lirë ka një aleat të rëndësishëm afatgjatë: rininë e kontinentit.
“Të rinjtë po thonë se kriza Covid ka qenë hera e parë që përjetojnë se si është të jetosh në një Evropë me kufij,” tha ajo. “Madeshtë bërë që ata të vlerësojnë pa kufij”./RealStory/ nytimes