Numëri i dëshmorëve të rënë gjatë Luftës
Anti-Fashiste në vitet 1939-1944, shkaktoi sherr mes deputetëve në Komisionin e
Sigurisë Kombëtare. Deputeti Myslim Murrizi kërkoi ngritjen e një komisioni, që
do të numërojë varret e dëshmorëve në të gjithë Shqipërinë. Sipas deputetit të opozitës,
numri i dëshmorëve të rënë në luftë, por dhe i veteranëve të saj, nuk është
real.
Më poshtë pjesë nga debati në Komisionin e
Sigurisë Kombëtare.
-Petro
Koçi: Janë 56 mijë e 300 e ca dhe kur i rrumbullakosim
shifrat themi rreth
56 mijë e 500 individë, të cilëve u është
njohur Statusi i veteranit. Tashmë janë rreth 7 mijë persona që janë ende
gjallë, që e gëzojnë statusin.
-Myslim
Murrizi: Pra, 56 mijë e 300 kanë pasur statusin e
veteranit në vitin 1994. 28 mijë thoni që kanë qenë dëshmorë bëjnë 84 mijë.
Ndërkohë që në histori kemi mësuar që ushtria nacionalçlirimtare e partizanëve
ka pasur 70-75 mijë vetë. Na dalin 9 mijë tepër, nga i keni gjetur?! Çfarë
është gënjeshtër këtu: numri i dëshmorëve, numri i partizanëve apo numri i
veteranëve? 9 mijë nuk janë pak, nuk na rakordojnë shifrat, del si ajo 7 herë
7. Të kesh qenë partizan, minimalja duhet të kesh datëlindjen në vitin 1928 që
të të kapte mosha 16 vjeç në vitin 1944. Sot i bie të jesh 91 vjeç, ta kesh
zhvilluar luftën 12 vjeç, të kesh qenë debatikas nga Coli e këtej. Po të kesh
qenë më i madh i bie të jesh edhe më i moshuar. Unë si deputet i kam bërë një
kërkesë, edhe Sigurimeve Shoqërore, edhe
Komisionit Qendror të Zgjedhjeve për të parë
listën e votuesve se sa kemi gjallë në moshën 91, 92 deri te 100 vjeç, i fundit
më duket ndërroi jetë para disa ditëve. Përsëri jam shumë skeptik për numrin.
-Petro
Koçi: Unë i prisja pyetjet me karakter politik, por jo
kërkesën për të parë një dokument. Ky është një fakt që dihet historikisht, më
20 korrik 1957 është krijuar për herë të parë një organizatë… Për sa i përket
moskorrespondimit të shifrave, është një pyetje shumë interesante. E para, nuk merr
statusin e veteranit patjetër ai që ka qenë me armë në dorë duke luftuar në
rreshtat e formacioneve të ushtrisë nacionalçlirimtare, por janë të gjithë ata
që në role, rrethana të tjera janë shpallur veteranë të luftës për shkak të
kontributit konkret që kanë dhënë gjatë asaj lufte. Në këtë rast dua t’ju
shpjegoj që edhe dëshmor i atdheut që i përket kësaj periudhe nuk duhet
patjetër të ketë qenë një partizan me armë në dorë, por mund të ketë pasur
funksione të tjera: korrier, bazë e luftës e të tjera që në aksionet
hakmarrëse, në vendimet e pushtuesve apo të bashkëpunëtorëve të tyre kanë
përfunduar me vdekje. Nuk ka lidhje se duhet të korrespondojë patjetër shifra
56 mijë, plus 28 mijë që të dalë numri i atyre që kanë qenë pjesë e
formacioneve partizane, i cili është 73 mijë. Është një logjikë, e cila vlen
për të ndërtuar një pyetje, por jo për të nxjerrë një konkluzion të
pandryshueshëm. Për sa i përket moshës duhet pasur parasysh se veteranë quhen
të gjithë ata që deri në maj të vitit 1945 në pozicione të ndryshme dhe jo patjetër partizanë kanë luftuar ose kanë
qenë pjesë e veprimtarisë antifashiste nacionalçlirimtare. Ju e dini se një
pjesë e formacioneve partizane kanë kaluar edhe kufijtë shtetërorë të
Shqipërisë për të çliruar pjesë të territoreve të tjera që ishin pjesë e
rajonit të Ballkanit. Unë besoj se Lufta Antifashiste Nacionalçlirimtare duhet
të kthehet në një vlerë që na bashkon të gjithë.
–Spartak
Braho: Pa dyshim që ky korrigjim, ndonëse i vonuar për caktimin e datës së
Organizatës së Veteranëve është një masë e rëndësishme apo një propozim në kohë
i qeverisë në kuadër edhe të festimit të 75 -vjetorit të çlirimit të vendit, e
plotëson këtë boshllëk. Pra, kemi të bëjmë thjesht me rivendosje apo me piketim
të një date, e cila duhet të përkujtohet, jo vetëm nga veteranët, por nga i
gjithë populli shqiptar. Sot është dita që ta miratojmë. Madje sot është dita
që të mbajmë edhe një minutë heshtje për veteranin 100 vjeçar Rahman Parllaku,
por kjo le t’i mbetet seancës plenare, sepse figura e tij është një figurë e
ndritur e Luftës Nacionalçlirimtare. Unë mendoj që ta miratojmë këtë ndryshim.
-Myslim
Murrizi: Pas njëzet e nëntë vjetësh postkomunizëm nuk
kemi pse të tallemi më me shqiptarët. Nuk ka arsye që fëmija im të mësojë nëse
kemi pasur shtatëdhjetë mijë partizanë, shtatëdhjetë e tre mijë, shtatëdhjetë e
pesë apo tetëdhjetë e katër, sa dalin me shifra. Nuk kam pse shoh me shall të
kuq në qafë veteranë lufte që kanë lindur mbas prishjes së kooperativave. Është
turp. Ata që kanë qenë në luftë, aq sa të jenë gjallë, por që kanë qenë
realisht në luftë, jo ata që u paskan çuar çorape partizanëve, që kanë ngrënë e
kanë pirë a ku di unë çfarë kanë bërë, paskan raportuar për të vrarë nga
Mustafa Gjinishi e deri në fund, marrkan statusin e veteranit të luftës. Ngrini
një komision. Jua thashë: do t’ju sponsorizoj edhe unë, me sa të kem takat, jua
lë rrogën gjashtë muaj. Shkoni e numërojini varrezat e dëshmorëve se sa janë!
Na thoni ekzakt sa janë, sepse po të jenë vrarë 28 mijë, me 124 gjermanë e 315
italianë, i bie që një nga ata armiq, për të cilët kemi thënë se kanë ikur, të
ketë vrarë 70 trima nga këta tanët. Kjo është denigruese. Në qoftë se nga kjo
ushtri prej shtatëdhjetë mijë vetash, që thoni ju, janë vrarë njëzet e tetë
mijë, pra 40 %, atëherë paska qenë turmë, popull, një popull që ka ikur në
ekzil. Prandaj, na e thoni ekzakt, mos ecni me frymën se kështu e ka thënë që
nga viti 1945 partia jonë, ajo që kemi qejf ne, dhe kështu do të themi edhe ne.
S’ka asgjë të keqe të reduktohet numri, por ama të jetë real numri i
veteranëve, numri i dëshmorëve, numri i këtyre që morën shpërblim financiar.
S’ka asgjë të keqe.
-Ermonela
Felaj: Nuk ka nevojë të përdoret ky ton.
-Myslim
Murrizi: Po çfarë toni kërkoni? T’i them Spartakut që
gënjen? Nuk i them…
-Ermonela
Felaj: Nuk jeni vetëm ju dhe z. Braho në këtë
mbledhje. Janë më shumë se kaq njerëz.
-Myslim
Murrizi: I thuaj pra, që të mos më ndërhyjë. Se kur
ndërhyn ai, unë e trash tonin.
-Ermonela
Felaj: Po nuk mundet, sepse është një ngjarje që e
kujtojnë të gjithë popujt.
-Myslym
Murrizi: Mos ma ndërprit fjalën fare! As më intereson
farë se çfarë mendon ti për ngjarjen.
-Ermonela
Felaj: Nuk kam ndërmend fare të të tregoj historinë,
se nuk kam mbaruar për histori. Por edhe sikur, prapë nuk do ta bëja.
-Myslim
Murrizi: Nuk po ta heq njeri enverizmin ë ke në
shpirt. Mbaje, ta gëzosh! Vetëm me shifrat mos u tallni! Kaq! Pse po ta heq
enverizmin unë ty? Mbaje! Shko më 5 maj atje! Shko te varri i Enverit! Bëj
çfarë të kesh qejf! Sepse, në fund të fundit, unë të paktën, për këtë kam
luftuar në atë Dhjetor të nëntëdhjetës: që secili të jetë i lirë. Por jo që atë
që beson t’i të ma imponosh edhe mua si mashtrim.
Murrizi- “Ngrini një komision. Shkoni e numërojini varrezat e dëshmorëve se sa
janë! Na thoni ekzakt sa janë, sepse po të jenë vrarë 28 mijë, me 124 gjermanë
e 315 italianë, i bie që një nga ata armiq, për të cilët kemi thënë se kanë
ikur, të ketë vrarë 70 trima nga këta tanët”.
Petro Koçi- “Dëshmor i atdheut që i përket kësaj periudhe nuk duhet patjetër të ketë qenë një partizan me armë në dorë, por mund të ketë pasur funksione të tjera: korrier, bazë e luftës e të tjera që në aksionet hakmarrëse, në vendimet e pushtuesve apo të bashkëpunëtorëve të tyre kanë përfunduar me vdekje”.