Vijimi i vaksinimit kundër coronavirusit, Serbia ka ecur përpara për të arritur shkallën më të lartë të inokulimit për frymë të Evropës kontinentale. Por shteti ballkanik – një kandidat për t’u bashkuar me bllokun – nuk po përdor vaksinat e prodhuara në perëndim. Në vend të kësaj Serbia i është drejtuar vaksinës Sinopharm të Kinës, duke u bërë vendi i parë evropian që përdor ato dhe fqinjët e saj do të ndjekin shembullin e Beogradit. “Bota ka goditur një ajsberg, si Titaniku, dhe të pasurit dhe më të pasurit vetëm ruajnë veten dhe të dashurit e tyre,” tha presidenti serb Aleksandar Vuçiç javën e kaluar, duke justifikuar vendimin e tij për të blerë vaksina kineze dhe ruse ndërsa negocionte gjithashtu kontrata të miratuara nga BE. “Ne jemi duke u mbytur së bashku me Titanikun. Ndoshta nuk është qëllimi i tyre, por nuk është veçanërisht i rëndësishëm për ta.”
Megjithëse BE u ka siguruar 70 milion euro gjashtë vendeve ballkanikë për të blerë vaksinat, problemet e prokurimit në Evropë do të thotë që katër prej tyre ende nuk kanë marrë ndonjë vaksinë disa muaj pasi inokulimi filloi në vendet e tjera. Të irrituar, disa tani po shikojnë nga lindja në Rusi dhe Kinë për të siguruar furnizimet. Njerëzit janë vënë radhë në Beograd për të marrë vaksinën e prodhuar në Kinë. Disa zyrtarë paralajmërojnë se mund të dëmtojë gjithashtu besueshmërinë e BE-së në rajon.
“Dikush mund ta përdorë situatën dhe të thotë se në kohë vështirësish janë Kina dhe Rusia që ndihmojnë, ndërsa qeveritë perëndimore po dështojnë,” tha një zyrtar në Maqedoninë e Veriut.
Ndryshe nga shumica e liderëve rajonalë, presidenti i Serbisë ka ndjekur marrëdhënie të ngushta me Pekinin dhe Moskën së bashku me procesin e saj të pranimit në BE, i cili nuk ka kënaqur Brukselin dhe Uashingtonin. Serbia, një vend me 7 milion, ka marrë tashmë më shumë se 1 milion doza dhe Z. Vuçiç tha të Shtunën se një milion tjetër do të mbërrinin para fillimit të Marsit. Qasja e Beogradit po tërheq edhe vende të tjera në rajon që kishin vendosur besimin e tyre në planin e shpërndarjes së BE.
Ata nuk prisnin të merrnin vaksina në të njëjtën kohë me vendet anëtare të BE, por ata prisnin një lloj afati të qartë, furnizime të qarta dhe tani ata ndjehen sikur po braktisen.
Adi Cerimagic, Nisma Evropiane e Stabilitetit
Kosova fqinje dhe Bosnja dhe Hercegovina, si dhe aleatët e NATO-s Maqedonia e Veriut dhe Mali i Zi, nuk kanë marrë ende një dozë të vetme. Zyrtarët në Shkup dhe Podgoricë njoftuan javën e kaluar se do të blinin vaksina nga Rusia dhe Kina.
“Ne donim vaksinat perëndimore për të treguar se ku bëjmë pjesë ne si vend dhe fillimisht përjashtuam mundësinë e negociatave me rusët dhe kinezët,” i tha zyrtari nga Maqedonia e Veriut Financial Times. Por ai tha se qeveria e tij e kishte gjithnjë e më të vështirë të justifikonte vonesat.
“Meqenëse ka vende të tjera në Evropë si Hungaria që po marrin vaksinën Sinopharm, do të ishte e vështirë t’u shpjegohet njerëzve pse po presim për Pfizer, Moderna dhe AstraZeneca,” tha ai, duke iu referuar tre kompanive që prodhojnë vaksina të miratuara nga BE. Ministrja e shëndetit e Malit të Zi Jelena Borovinic Bojovic tha se përveç një kontrate të nënshkruar kohët e fundit për 150,000 inokulime kineze, ajo do të kërkonte 50,000 doza të vaksinës Sputnik të Rusisë. Qeveria boshnjake tha në mes të janarit se do të fillojë negociatat me Moskën, Pekinin dhe Pfizer. Të dy vendet kishin pritur furnizimet e premtuara nga Covax, aleanca e vaksinave shumëpalëshe, që ende nuk kanë mbërritur. Kryeministri shqiptar Edi Rama: ‘Nuk është se ata [BE] janë në formën më të mirë dhe ata po na kthejnë shpinën. Eshtë një rrëmujë e tërë. . . Dëmi që ata po i bëjnë vetvetes është i pabesueshëm. BE kishte përjashtuar Ballkanin nga një ndalim i ri i eksporteve të vaksinave në vendet jo-BE. Por paaftësia e bllokut për të dërguar edhe doza simbolike për anëtarët e saj aspirues i zhgënjeu ata, sipas Adi Cerimagic, një analist në Iniciativën Evropiane të Stabilitetit, një think-tank.
Loja e madhe e Erdoganit: Intrigat turke në Ballkan
Në Shqipëri, megjithatë, mosbesimi historik ndaj Kinës dhe Rusisë tejkalon zhgënjimin në Evropë. Shqipëria u shfaq tre dekada më parë nga një prej diktaturave më shtypëse të Evropës, e cila për shumë vite ishte mbështetur nga Pekini. Kryeministri Edi Rama tha se ai do të largohej nga prokurimi i vaksinave ruse ose kineze.
Por Z. Rama tha se ishte i zhgënjyer që vendi i tij – i cili u bashkua me NATO në 2009 – nuk kishte marrë as doza simbolike përmes mekanizmave të BE. Shqipëria ka në plan të fillojë vaksinimin e punonjësve shëndetësorë javën e ardhshme me një grumbull prej 970 vaksinash BioNTech / Pfizer të dhuruara nga një vend evropian anonim.
“Kur erdhi puna për vaksinën, unë u habita shumë,” i tha ai FT në një intervistë. “Nuk është se ata [BE] janë në formën më të mirë dhe ata po na kthejnë shpinën. Shtë një rrëmujë e tërë. . . Dëmi që ata po i bëjnë vetes është e pabesueshme. ”/ realstory/ Përkthyer nga ‘The Financial Times‘